De diep verdeelde royals, een bron van eenheid in een gespleten land
Prins Philip wordt vandaag in beperkte kring begraven. Zijn dood drukt de Britten met de neus op hun onderlinge verdeeldheid én op de verdeeldheid in de koninklijke familie. Alleen de Queen staat boven elke controverse.
‘Noord-Koreaans.’ Zo omschreef voormalig Labour-parlementslid Chris Mullen de manier waarop de BBC vorige week haar programmatie omgooide, toen bekend werd dat prins Philip was gestorven. Mullens tweet ging viraal. Hij had blijkbaar een gevoelige snaar geraakt, want bij de openbare omroep stroomden de klachten binnen. Meer dan 100.000 Britten deden hun beklag over de overdreven aandacht voor het overlijden van de 99-jarige echtgenoot van koningin Elizabeth. Nooit eerder had de felgeplaagde openbare omroep – sinds de Brexit ligt de BBC voortdurend onder vuur – zoveel klachten binnengekregen.
Was de klachtenstroom een aanwijzing dat de populariteit van het even felgeplaagde koningshuis tanende was? De sympathisanten van de monarchie sloegen meteen terug. Tegen het advies van de regering en de koninklijke familie in, trokken ze de hele week massaal naar Windsor Castle om de overleden prins te gedenken. Prins Charles en zijn vrouw Camilla waren zichtbaar ontroerd door de vele duizenden bloemen, kaarsen en tekeningen. Met die afkalvende populariteit leek het dus nogal mee te vallen.
Maar misschien vormden de klachtenstroom én de bloemenzee wel de beste illustratie van de mentale toestand waarin het Verenigd Koninkrijk zich sinds de Brexit bevindt. Het land is gespleten. Hoewel Boris Johnson van alle kanten felicitaties heeft gekregen voor zijn vaccinatie-aanpak, blijft zijn land diep verdeeld. Er zijn niet alleen de spanningen met de deelstaten, ook in het Engelse hartland zijn de wonden van de Brexit nog lang niet geheeld.
‘Gewoon’ rouwkostuum
‘Bij cruciale momenten als de dood van de prins komen de onderdrukte gevoelens weer naar boven. De grootstedelijke elites zijn sceptisch over de monarchie en de Brexit. Maar misschien hebben ze geen voeling meer met de rest van het land en beseffen ze niet dat de hertog van Edinburgh, ondanks zijn gebreken, heel veel goed heeft gedaan’, zegt Vernon Bogdanor, historicus aan King’s College in Londen, in The Financial Times. Bogdanor is de éminence grise onder de Britse historici.
Ook The Economist noemt de monarchie nog altijd een bron van eenheid in een land dat steeds vaker in oorlog is met zichzelf en waar het politieke debat gedomineerd wordt door vragen over de
Britse identiteit. Probleem is dat de koninklijke familie zelf diep verdeeld is. Met haar beschuldigingen van racisme heeft Meghan Markle zelfs het identiteitsdebat in het hart van de familie gebracht. Nochtans zijn precies Meghan en prins Harry de leden die de jongere generatie Britten – een generatie die almaar minder affiniteit heeft met het koningshuis – nog een beetje aanspreken. Dat de familie geen toonbeeld van eenheid is, werd in de voorbereiding van de begrafenis opnieuw duidelijk. Prins Harry zal vandaag niet naast zijn broer lopen, zoals ze dat wel deden bij de begrafenis van hun moeder. Zelfs de kleren die de dertig genodigden moeten dragen, waren inzet van debat. In principe zouden de mannen hun militaire uniform dragen. Maar prins Harry en prins Andrew ‘verloren’ dat recht. Harry is uit de koninklijke familie gestapt en Andrew – in opspraak door de affaire-Epstein – moest verplicht een stap opzijzetten. Om de goede vrede te behouden besliste de koningin dat alle mannen een ‘gewoon’ rouwkostuum moeten dragen.
Charles of William?
De problemen voor de monarchie dreigen alleen maar groter te worden op het moment dat de koningin sterft. De steun bij de Britten voor Elizabeth is veel groter dan voor het instituut. In een recente peiling, afgenomen in de maand voor de dood van Philip, bleek dat 70 procent van de Britten de koningin steunt. Zelfs de Schotse nationalisten respecteren haar. Prins Charles is veel minder populair. Nauwelijks de helft van de Britten geeft hem een goed rapport. In Schotland kan hij op nog minder steun rekenen.
De schandalen binnen de familie stralen niet af op de koningin. Zij staat ver boven elke controverse. Voor prins Charles zal dat veel moeilijker worden. Ook zijn politieke voorkeuren zijn veel breder bekend dan die van de Queen. Hoewel hij de jongste tijd veel voorzichtiger is geworden in het publieke debat, zal hij er waarschijnlijk nooit in slagen het morele gezag van zijn moeder te evenaren. De meeste Britten zijn er nu al van overtuigd dat de invloed van prins William op de toekomst van de familie groter is dan die van Charles. Daarom wordt nu al gespeculeerd dat zij samen zullen proberen de grote schoenen van de koningin te vullen.
De schandalen binnen de familie stralen niet af op de koningin. Voor prins Charles zal dat veel moeilijker worden