Hoe de krant de wereld aan u toont
Is Scandinavië echt groter dan de rest van West-Europa? Natuurlijk niet. En het Verenigd Koninkrijk is geen lid meer van de EU. Toch lijkt het soms anders in de krant. te ontdekken. Want waarom stonden bijvoorbeeld populaire vakantielanden zoals Spanje, Italië en Portugal er wel op, maar Griekenland en Cyprus niet? Waarom was Oostenrijk wel ingekleurd en Tsjechië niet? Aan een gebrek aan gegevens kon het niet liggen. Die zijn voor alle EU-lidstaten makkelijk te vinden, bijvoorbeeld op de website reopen.europa.eu. Maar dat is dan weer geen garantie dat de informatie op die site, die wordt doorgegeven door de lidstaten zelf, altijd up-to-date is. Zo staat er nog altijd dat in België alle niet-medische contactberoepen, zoals kappers, open zijn. En als de basisgegevens niet juist zijn, is het moeilijk ze juist in kaart te brengen.
De horecakaart vertoont nog een eigenschap waaraan we zo gewend zijn dat ze ons niet meer opvalt, maar die sommige lezers wel ergert. Het zuiden van Noorwegen lijkt op die kaart bijna even groot als heel Spanje, terwijl in de realiteit heel Noorwegen een kwart kleiner is dan Spanje. Een soortgelijke vertekening vertoonde een wereldkaart over het aantal coronabesmettingen, die verscheen in december vorig jaar. Daarop lijkt Scandinavië niet alleen gigantisch groot tegenover de rest van Europa, Rusland is op die kaart ook vier tot vijf keer groter dan China. In werkelijkheid is het minder dan twee keer zo groot.
Die vertekening is te wijten aan de manier waarop de ronde aarde geprojecteerd wordt op de platte oppervlakte die een kaart is. Die projectie kan op verschillende manieren gebeuren. Maar elke manier heeft voor- en nadelen, en geen enkele geeft een correcte weergave van de aardbol zoals hij echt is.
In de hier gegeven voorbeelden werd de mercatorprojectie gebruikt, genoemd naar de Vlaamse cartograaf Gerardus Mercator. Die projectie geeft de kompasrichting correct weer, en is daarom belangrijk in de scheepvaart. Een nadeel is dat ze gebieden groter maakt naarmate ze verder van de evenaar liggen. Maar ze geeft de vorm van de landen wel correct weer.
Andere kaartprojecties geven de oppervlakte getrouwer weer. De infografici zullen die kiezen als de data die op de kaart moeten worden weergegeven, gerelateerd zijn aan de oppervlakte, bijvoorbeeld als het over het landbouwareaal gaat, of over droogte of bebossing.
Ook een technische factor speelt mee. De programma’s die de redactie gebruikt om digitale kaarten te genereren, gebruiken bijna allemaal standaard de mercatorprojectie, soms zelfs geen andere. Ook Google Maps gebruikt standaard de mercatorprojectie. Daarom een tip: wilt u de verhoudingen tussen landen correct zien op Google Maps, kies dan in het menu de optie ‘globe’ of ‘wereldbol’. Dan ziet u dat Groenland echt niet even groot is als Afrika, maar ongeveer veertien keer kleiner. Rusland blijft natuurlijk heel groot. Maar het ziet er toch al wat minder vervaarlijk uit.