De trein der traagheid

Soms gaat verandering zo traag als een trein tussen Brussel-Noord en Brussel-Centraal. Zo traag dat het lijkt alsof we stilstaan. Het filmfestival van Cannes communiceerde bij de aftrap trots dat dit jaar liefst twintig vrouwelijke filmmakers zijn opgenomen in de officiële selectie. Dan tellen ze gemakshalve alles op uit de Competitie, de nevencompetitie Un Certain Regard en de nieuw opgerichte Cannes Première, waarvan niemand weet waar die voor dient.

Als het om de knikkers gaat, is het een ander verhaal. Slechts vier vrouwen dingen mee voor de Gouden Palm, tegenover twintig mannen. Er zijn in één jaar nog nooit meer dan vier regisseuses geselecteerd in de Competitie. Nochtans waren er tien jaar geleden al voor het eerst vier vrouwen geselecteerd. Een jaar later was geen enkele vrouw goed genoeg bevonden – toen reden we weer richting het station van Haren.

Dat het te traag gaat, vinden ook Anna Serner en Bero Beyer, de respectievelijke directeurs (v/m) van het Zweedse en Nederlandse filmfonds. Zij richtten een nieuw, internationaal filmfonds op, met een naam die klinkt alsof de filmreeks Twilight een comeback maakt: ‘New Dawn’. Het initiatief wil niet alleen gendergelijkheid bevorderen, maar diversiteit in de ruime zin: afkomst, handicap, lgbti, noem maar op.

‘Het werkt niet zoals het hoort’, zei Beyer op het ‘Scandinavische terras’ aan de Croisette. ‘We zitten met gesloten netwerken en poortwachters. We steunen met onze nationale filmfondsen een te klein percentage van onze demografie.’

Ik keek rond. Allemaal blanke mensen, op een enkeling na en die enkeling was niet ik. Aan goede bedoelingen is er zelden een gebrek als het gaat om inclusie. Zelfs de Uefa zegt tegen racisme te zijn. Maar New Dawn is meer dan woorden: 100.000 euro per goedgekeurde documentaire, 200.000 euro per goedgekeurde fictiefilm. Een onafhankelijke commissie oordeelt welke producties in aanmerking komen. Benieuwd hoe dat werkt: handicap afwegen tegen gender of afkomst?

Acht filmfondsen schaarden zich achter het initiatief, met behalve de Scandinavische landen ook Luxemburg, Franstalig België en Vlaanderen. Koen Van Bockstal, hoofd van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), was er ook bij in Cannes. ‘Er moet iets gebeuren. Hoe precies, moeten we nog uitwerken. Ik moet er de middelen nog voor vinden, maar de intentie is er duidelijk. Hopelijk kunnen we over een paar jaar zeggen: dit fonds is niet meer nodig.’

Twee van de drie Belgische films in de officiële selectie zijn van vrouwen: Un monde van Laura Wandel en La civil van Teodora Ana Mihai. Maar het is Joachim Lafosse die, na een lange carrière, meedingt voor die Gouden Palm, met Les intranquilles. Uiteindelijk moet die trein toch aankomen. Vraag is wie er bij aankomst nog in zit.

Ik keek rond. Allemaal blanke mensen, op een enkeling na