Eén prik met Janssen-vaccin blijkt niet te volstaan

Internationaal zijn experts bezorgd over de ondermaatse bescherming na één prik met het Janssen-vaccin. Duitsland biedt de mensen die dat vaccin hebben gekregen een tweede prik met Pfizer of Moderna aan. Ook bij ons ligt dat plan op tafel.

Het wordt almaar duidelijker dat het Janssen-vaccin niet waarmaakt wat het had beloofd. Met slechts één prik zou een gevaccineerde volledig beschermd zijn, en ook sneller van zijn coronapas kunnen genieten.

Bij de goedkeuring van het Janssen-vaccin bleek al dat de bescherming tegen covid-19 minder goed was dan die van de mRNA-vaccins (Moderna en Pfizer). Maar sinds de intrede van de deltavariant valt ook de werkzaamheid in de praktijk tegen. In die mate zelfs dat experts nu opperen dat wie met Janssen geprikt werd eigenlijk niet volledig beschermd is. ‘We moeten het idee loslaten dat één dosis van het Janssen-vaccin voldoende is’, zegt Pierre Van Damme, professor vaccinologie (UAntwerpen) en lid van de Hoge Gezondheidsraad (HGR). ‘Zoals we ook bij de andere coronavaccins het schema met een extra dosis aan het vervolledigen zijn voor de 65-plussers.’

In Duitsland wordt aan de mensen die één dosis Janssen hebben gekregen al een bijkomende dosis van het Pfizer- of Modernavaccin aangeboden.

In een grondige analyse boog de Duitse vaccinatiecommissie Stiko (de Duitse evenknie van de vaccinwerkgroep binnen onze HGR) zich over de kwestie. Daaruit blijkt dat Duitsers die één dosis Janssen kregen veel vaker dan de andere gevaccineerden alsnog besmet raakten of met covid-19 in het ziekenhuis belandden.

De bescherming tegen ziekenhuisopname met covid-19 ligt zeker onder 60 procent en de bescherming tegen een symptomatische infectie onder 40 procent. De Duitsers maken zelf wat voorbehoud bij hun cijfers omdat de registratie van de vaccinaties niet sluitend is. De genoemde percentages zijn de bovengrens, dus de meest gunstige, en liggen in de lijn met gelijkaardige analyses uit de VS.

Het staat buiten kijf dat iemand die zich heeft laten vaccineren met Janssen beter beschermd is dan wie ongevaccineerd is. Maar het Janssen-vaccin doet het wel beduidend slechter dan Pfizer en Moderna, waar de bescherming tegen ziekenhuisopname volgens de Duitse data minstens 87 en 92 procent bedraagt. Voor wie twee dosissen AstraZeneca kreeg, is dat 68 procent of meer.

De Duitse experts stippen expliciet aan dat de tegenvallende resultaten niet te wijten zijn aan een verminderde immuniteit na verloop van tijd. Het feit dat doorbraakinfecties ook korte tijd na de vaccinatie plaatsvinden, duidt ‘veeleer op een initieel onvoldoende bescherming’.

Ook in de VS heerst bezorgdheid. Een adviescomité van de FDA wil, zoals producent Johnson&Johnson zelf voorstelt, alle volwassenen na twee maanden een tweede dosis van het Janssen-vaccin geven. ‘Als het vaccin niet voldoet, moet het opgefrist worden, en iedereen moet het krijgen.’

Tweede prik met wat?

De Duitse overheid zit op een ander spoor. Daar is besloten om iedereen die minstens vier weken eerder één prik Janssen heeft gekregen een bijkomende prik Pfizer en Moderna aan te bieden.

Die beslissing wordt ondersteund door een pas verschenen Amerikaanse studie die naging welk opfrissingsvaccin de immuniteit het beste boost. Wie één prik Janssen kreeg, heeft meer neutraliserende antistoffen in het bloed na een tweede prik met hetzelfde vaccin. Maar het aantal opgewekte neutraliserende antistoffen ligt ruim tien keer hoger bij wie Pfizer als boosterprik kreeg, en ruim twintig keer bij Moderna.

In eigen land buigt de Hoge Gezondheidsraad zich momenteel over de vraag of wie Janssen kreeg een bijkomende prik moet krijgen. Het advies daarover wordt begin november verwacht. Van Damme wil zich nog niet uitspreken of we hetzelfde beleid zullen voeren als de VS. ‘We moeten de data over de bescherming na de tweede prik met het Janssen-vaccin in detail bekijken.’

In België kregen al bijna 400.000 mensen een inenting met Janssen. De helft van hen is tussen 35 en 54 jaar. Het één-dosis-vaccin is specifiek ingezet om moeilijk bereikbare of moeilijk te overtuigen mensen te beschermen tegen covid-19, bijvoorbeeld door mobiele equipes. Als ook België beslist om iedereen die Janssen kreeg een tweede prik aan te bieden, zal het veel moeite vergen om die bij iedereen te zetten.

Als ook België beslist om iedereen die Janssen kreeg een tweede prik aan te bieden, zal het veel moeite vergen om die bij iedereen te zetten