Loonkosten in België? Buitenlandse investeerders hebben andere zorgen
Hernieuwbare energie, geschoolde krachten en lokale netwerken zijn nu de belangrijkste criteria voor investeerders. ‘Allemaal troeven die Vlaanderen kan uitspelen.’
Nog geen tien jaar geleden, in 2012, kondigde Ford Genk aan dat het de deuren sloot. Een paar jaar eerder rolde bij Opel Antwerpen de laatste auto van de band. Auto-assemblage leek gedoemd te verdwijnen uit België, net als veel andere industriële activiteiten. In Oost-Europa of Azië kon het goedkoper.
Ministeriële bezoeken aan buitenlandse hoofdkwartieren bestonden er in de eerste plaats in bedrijven te overtuigen de Vlaamse of Belgische vestiging niet te sluiten. Een subsidie of een speciale korting op de loonkosten moest hen overtuigen. Als er al een nieuwe grote industriële investering werd aangekondigd, kwam die van een Chinees of Saudisch bedrijf met een twijfelachtig project. Vaak bleek het op niets uit te draaien.
In 2021 liggen de kaarten anders. Over mogelijke sluitingen gaat het niet meer. Integendeel: er wordt onderhandeld over uitbreidingen van de Belgische vestigingen.
Tijdens een bezoek van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) in Zweden kondigde rollagerproducent SKF aan dat het meer toegevoegde-waarde-activiteiten in zijn verdeelcentrum in Tongeren wenst. Van louter distributiecentrum moet de Vlaamse vestiging naar een assemblagefabriek evolueren. Machineproducent Atlas Copco had het dan weer over een geplande uitbreiding van zijn vestiging in Wilrijk. Volvo Group, moederbedrijf van de Volvo Trucks in Gent, herhaalde dat de Belgische fabriek een cruciale rol speelt in de ontwikkeling van elektrische vrachtwagens.
Daan Schalk
Zweden is concurrent
De klap op de vuurpijl is de mogelijke komst van een batterijfabriek van Volvo Cars en Northvolt aan het Kluizendok in Gent, goed voor 3.000 bijkomende arbeidskrachten. Opvallend is dat Gent voor de investering niet concurreert met lagelonenlanden, maar met drie locaties in Zweden. Het zegt veel over het investeringsklimaat bij grote bedrijven. ‘Ik heb dat in tien jaar tijd fors zien veranderen’, zegt Daan Schalck, ceo van fusiehaven North Sea Port. ‘Loonkosten waren vroeger zeer belangrijk bij een investeringsbeslissing. Vlaanderen kon hierin moeilijk concurreren. Nu kijkt men meer naar andere elementen.’
Veelzeggend zijn de hoofdcriteria waarop Volvo Cars en Northvolt de beslissing baseren. Beschikbaarheid van hernieuwbare energie en voldoende geschoold personeel zijn doorslaggevend. De bouw van extra windparken voor de Belgische kust zou helpen om batterijen volledig met hernieuwbare energie te produceren. Wie dat tien jaar geleden had durven voorspellen, werd vierkant uitgelachen.
Schalck ziet meer redenen voor het afnemende belang van loonkosten. Zo is hooggeschoold personeel nergens echt goedkoop. ‘Chinese ingenieurs zijn bijna even duur als Belgische en ze blijven veel minder lang bij een werkgever. En grote investeringen moeten meer dan tien jaar meegaan. Bedrijven verwachten dat de loonkloof met Oost-Europa in die tijd ook sterk zal afnemen.’
Uitstoot wordt duur
En ter wijl de loonverschillen afnemen, neemt de prijs van CO2-uitstoot overal toe. ‘Grote bedrijven beseffen nu volop dat ze klimaatneutraal moeten worden. Ze kunnen niet anders, vanwege de uitstootkosten. Daarom zien ze hun vestigingen niet langer als alleenstaande fabrieken, maar kijken ze naar mogelijke netwerken, om bijvoorbeeld restwarmte te delen.’ Ook samenwerking met universiteiten voor duurzame innovaties is interessant voor bedrijven.
Volgens Schalck kijken potentiële investeerders door de klimaatuitdagingen ook veel meer naar de uitstoot van hun transport. Een centrale ligging en aanwezigheid van spoorverbindingen en waterwegen worden belangrijker. De aanwezigheid van waterstof wordt volgens Schalck cruciaal in het aantrekken van nieuwe industrie.
Het zijn allemaal troeven die Vlaanderen volgens Claire Tillekaerts, ceo van Flanders Investment and Trade (FIT) veel beter moet uitspelen. ‘De industriële cluster in Nederland en Vlaanderen, die ver volgens via het Ruhrgebied naar Zuid-Duitsland loopt, wint weer volop aan belang.’ Tillekaerts vindt ook dat Vlaanderen gemakkelijker investeringen binnenhaalt.
Toch is het nog geen gewonnen strijd. De krapte op de arbeidsmarkt in Vlaanderen lijkt alleen maar toe te nemen, en Volvo Cars dreigt de arbeidsmarkt helemaal leeg te zuigen. En inzake klimaatambities blijft de huidige Vlaamse regering van minister-president Jan Jambon warm en koud blazen.
‘Grote investeringen moeten meer dan tien jaar meegaan. In die tijd zal de loonkloof met OostEuropa sterk afnemen’
Ceo North Sea Port