Een hoofddoek voor de klas is geen ramp, het lerarentekort wel

ONDERWIJS Alle beetjes helpen om het lerarentekort op te lossen. Begin met het hoofddoekenverbod in het onderwijs af te schaffen, stelt Laurens Van de Voorde voor.

Het lerarentekort komt niet onverwacht. Het illustreert wat er gebeurt als beleid systematisch blind blijft voor alarmsignalen. Over mogelijke oplossingen is al veel inkt gevloeid, het ene voorstel is al interessanter dan het andere. Eén heilig huisje blijft overeind staan: het hoofddoekenverbod in en voor de klas.

Mensen met een hoofddoek én onderwijsambities hebben in ons taalgebied drie opties: hun hoofddoek afleggen, zich voorbereiden op een grillig en onzeker parcours met veel weerstand, of hun onderwijsambities opbergen. Want het aantal scholen in het Nederlandstalige onderwijs dat een hoofddoek voor de klas toelaat, is beperkt. De meeste mensen met een hoofddoek kiezen dus helaas voor de laatste optie. Het is een verlies dat we ons niet kunnen veroorloven.

Te weinig rolmodellen

Het aantal leerkrachten met een migratieachtergrond is bedroevend klein. Daar bestaan meerdere verklaringen voor, die op hun beurt fundamentele problemen signaleren. Het is bovendien een probleem dat zichzelf in stand houdt: doordat er te weinig mensen met een migratieachtergrond voor de klas staan, kennen jongeren te weinig rolmodellen die op hen lijken en komt een carrière in het onderwijs minder bij hen op. Een wonderoplossing voor dit probleem bestaat niet, maar het hoofddoekenverbod op scholen (of op zijn minst voor leerkrachten) afschaffen, zou al een belangrijke stap zijn.

Er is nog weinig onderzoek naar gedaan – statistieken als deze zijn altijd wat taboe in ons land – maar anekdotisch bewijs leert dat er best wel wat mensen met een hoofddoek voor de klas willen staan. De lerarenopleiding vormt al een eerste drempel: op enkele hogescholen en universiteiten is een hoofddoek niet toegelaten, en als het daar niet verboden is, dan is het dat op veel stagescholen wel. Wie toch afstudeert, komt vaak niet voor de klas terecht – alweer door het hoofddoekenverbod.

Voorstanders van een hoofddoekenverbod schermen vaak met begrippen als neutraliteit, maar maken daarbij twee fundamentele denkfouten. Ten eerste: neutraal onderwijs bestaat niet. Welke vakken en leerstof gegeven worden, welke voorbeelden en manieren gebruikt worden om die leerstof te geven: het zijn allemaal keuzes en een keuze is zelden neutraal. Meer nog, neutraal onderwijs is niet wenselijk. De veelheid aan stemmen en persoonlijkheden waarmee leerlingen in contact komen, helpt hen om hun kritisch denkvermogen te kneden.

Beleidsmakers die het hoofddoekenverbod in stand houden, gedragen zich als een buitenwipper die mensen aan de deur weigert, terwijl de zaak binnen al weken leeg is