‘Wie wil er nog een nieuwe smartphone?’
Nu de nieuwste iPhone amper van het vorige model te onderscheiden valt, explodeert de tweedehandsmarkt. ‘Refurbishers’ groeien uit tot grote spelers. Maar de fabrikanten van smartphones slaan terug.
In een onopvallend kantoorgebouw, in het centrum van Helsinki, hangt de geur van gesmolten tin in de lucht. Onder een microscoop soldeert een jonge Fin een nieuwe audiochip op het moederbord van een defecte iPhone 7. Met vaste hand, getooid in een witte labojas, ziet hij eruit als een echte smartphonechirurg. Honderden toestellen passeerden al onder zijn soldeerbout.
We staan in een van de twee fabrieken waar Swappie, een Finse start-up, iPhones ‘refurbisht’. Afgedankte toestellen worden er herwerkt tot net-niet-nieuwe exemplaren en weer op de markt gebracht, tegen prijzen die tot 40 procent lager liggen dan een nieuw exemplaar dat rechtstreeks van bij Apple komt.
Misschien is studio een beter woord dan fabriek. Lopende banden en robots zijn hier niet te bespeuren. Zowat het hele proces wordt door mensen uitgevoerd, vooral jongeren, van verschillende achtergronden. ‘Ik controleer zo’n 90 telefoons per dag, ik zie onmiddellijk wat er fout mee is’, zegt Juko Eagling, een vriendelijke twintiger. Voor zijn neus ligt een vijftal iPhones. Met speciale software controleert hij meer dan zestig functies van de telefoon. Hoe is de batterij eraan toe? Werken de camera en de luidsprekers nog? Als er defecten zijn, verhuizen de toestellen naar de hersteldienst. Daar worden gebroken schermen of batterijen vervangen. Of ze gaan, voor de meer ingrijpende operaties, naar de labojassen met hun soldeerbouten.
Als alles werkt als nieuw, volgt een esthetische inspectie. Bij sommige toestellen worden nog wat krassen weggepolijst, daarna gaan ze in een doosje om te worden verzonden naar online kopers. ‘Refurbished by Swappie in Helsinki’, staat erop. Een knipoog naar ‘Designed by Apple in California’, de woorden die al jaren het karton rond nieuwe iPhones sieren.
‘Refurbished smartphones zijn nu nog een druppel op een hete plaat, maar alle initiatieven samen maken het verschil voor het milieu’ Directeur van de ngo WEEE Forum
Booming business
Het proces lijkt in niets op dat in de kleine winkels in steden die je vaak met herstellingen van smartphones associeert. Dit is een professionele organisatie, een goed geoliede machine. Swappie werd opgericht in 2016 en groeit als kool. Dit jaar werd het in de FT 1.000-ranking van de Financial Times uitgeroepen tot het snelst groeiende bedrijf in Europa, met een jaarlijkse groei van 477 procent. De omzet klom van 500.000 euro in 2017 tot bijna 100 miljoen in 2020. Het bracht al meer dan een miljoen refurbished iPhones op de markt en er werken 1.300 mensen. Dit jaar moeten er nog 1.000 bijkomen.
Ooit domineerde het Finse Nokia de wereld van de mobiele telefonie, nu wordt een Fins bedrijf groot met refurbished iPhones. De ironie is co-oprichter en ceo Sami Marttinen niet ontgaan, geeft hij glimlachend toe. ‘Maar als deze markt blijft groeien’ zegt Marttinen, ‘dan kan dit
Pascal Leroy
‘Vooral jongeren vinden het cool om met een duurzame smartphone gezien te worden, en ze sporen ook hun ouders aan om er eentje te kopen’ Regionaal directeur Swappie
Janne Korpela
door niet vervangen, mocht dat nodig zijn. ‘Ik begrijp dat zij de controle willen behouden, zodat niemand kan rommelen met hun toestellen’, zegt hij. ‘Maar ze gebruiken hun marktmacht om het onafhankelijke spelers lastig te maken. Er is een gelijk speelveld nodig.’
Intussen draait in Brussel de lobbymachine overuren. Want onder de vlag ‘the right to repair’ werkt de Europese Commissie aan wetgeving, als onderdeel van de Green Deal, die in het najaar wordt verwacht. Daarbij zou er bijvoorbeeld een gestandaardiseerd label komen dat de reparatiescore van een toestel aantoont.
Het Europees Parlement wil dat de Commissie nog verder gaat. ‘De fabrikant moet de oefening maken’, zegt Europees
BESTEL NU OP STANDAARDSHOP.BE OF BEL 056/900 655 BINNEN DE WEEK GELEVERD
Parlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V). ‘Toestellen moeten zo gemaakt worden dat ze herstelbaar zijn.’ Het Parlement wil ingrepen die het recht op herstelling inperken of tot veroudering leiden verbieden. Voor de sector van refurbishers zou dat een godsgeschenk zijn. Ook omdat elders in de wereld, zoals in de VS, voor zo’n regelgeving naar Europa wordt gekeken.
Als de EU een gelijk speelveld creëert, volgt de rest ook, luidt de redenering. Zo ging het eerder ook al met de Europese privacywetgeving GDPR.
Brandgevaar?
Swappie heeft in Brussel alvast een lobbyiste in stelling gebracht. Het bedrijf heeft haar weggeplukt bij ... Apple. Ook organisaties als Eurefas (European Refurbishment Association) en de Right to Repaircoalition laten van zich horen. Weinig verwonderlijk dat ook de grote fabrikanten een blik lobbyisten hebben opengetrokken. Zij hameren vooral op de veiligheid van consumenten – wat met een vervangbatterij die in brand vliegt? – en de bescherming van intellectueel eigendom. Al zijn hun echte motieven volgens Vandenkendelaere vrij doorzichtig. ‘Alle producenten van elektronische goederen hebben er baat bij dat hun producten niet herstelbaar zijn’, zegt hij. ‘Daar moeten we niet flauw over doen. Het is in hun belang.’
‘Er moeten regels zijn die de burger de toegang garanderen tot milieuvriendelijke opties’, zegt Marttinen daarover. In Brussel zijn ze zich daar volgens hem steeds meer van bewust. ‘Dat was enkele jaren geleden wel anders. Maar nu onze sector zo groot aan het worden is, verandert dat. Het momentum is aangebroken.’