Eén land mag Europa niet zo kunnen blokkeren, vinden burgers

De Spitzenkandidaten komen terug, we krijgen méér en niet minder Europa, en wie weet een Europese vakantiedag. Dat is toch het pleidooi van het burgerplatform dat Europa heeft opgezet. Nu nog voorkomen dat hun werk voor niets was.

Liefst 49 voorstellen en 325 maatregelen, verspreid over negen thema’s, van klimaat over democratie tot migratie: dat is het resultaat van de oefening in Europese basisdemocratie waaraan burgers uit de hele EU het voorbije jaar meewerkten. Alles wordt op 9 mei, de Europa-dag, plechtig overhandigd aan Roberta Metsola, Ursula von der Leyen en Emmanuel Macron namens respectievelijk het Europees Parlement, de Commissie en de lidstaten.

Sommige voorstellen, bijvoorbeeld over Europese democratie, zijn verregaand. Zo stelt de conferentie voor om de unanimiteitsregel af te schaffen, zodat de EU via een speciale meerderheid sneller beslissingen kan nemen op domeinen zoals buitenlands beleid of belastingen. Eensgezindheid onder alle lidstaten zou alleen nog gelden als het gaat over nieuwe landen toelaten of wanneer men de fundamentele principes van de EU zou willen veranderen.

De Europese burgers moeten ook een grotere zeg krijgen over wie voorzitter van de Europese

Commissie wordt, hetzij via een directe verkiezing, hetzij via het systeem van de Spitzenkandidaten. In uitzonderlijke gevallen en bij kwesties ‘die belangrijk zijn voor alle Europese burgers’ moet er een Europees referendum kunnen plaatsvinden. Sowieso zou dit soort burgerplatformen geregeld moeten plaatsvinden, vinden de burgers. En 9 mei zou een vakantiedag voor alle Europeanen moeten worden.

De gezondheidsunie

Over de voorstellen heen valt het pleidooi op voor meer Europese bevoegdheden – wat verklaart waarom de fracties van ID (uiterstrechts) en de Europese Conservatieven en Hervormers ze niet wilden steunen. Zo vindt de conferentie dat gezondheidszorg een gedeelde bevoegdheid moet worden tussen de lidstaten en de Europese Unie, zodat er een Europese gezondheidsunie kan ontstaan. Lidstaten moeten hun belastingbeleid harmoniseren en coördineren om belastingontduiking en -ontwijking tegen te gaan. Er is

Guy Verhofstadt nood aan een Europees kader voor minimumlonen en minimumpensioenen, waarvan de hoogte afhangt van nationale criteria, zoals de levensstandaard. Ook het gemeenschappelijk lenen van geld op Europees niveau, zoals gebeurde voor het corona-herstelfonds, moet verder overwogen worden.

Eerlijke spreiding

Guy Verhofstadt, die aan het hoofd stond van de delegatie van het Europees Parlement en veel energie investeerde in de conferentie, was getroffen door de bereidheid van de burgers om te zoeken naar punten van overeenkomst tijdens de discussies. Ook over een heikel thema als migratie bleek het mogelijk een brede consensus te vinden. De buitengrenzen van de EU moeten beter beveiligd worden, met respect voor de mensenrechten. De procedures voor de behandeling van asielaanvragen moeten in alle lidstaten gelijk worden toegepast, maar ook vereenvoudigd en versneld worden. En het Dublinsysteem moet zo hervormd worden dat er een eerlijke spreiding van migranten over de lidstaten komt.

Herziening verdragen

Het grote risico is dat dit eindrapport dode letter blijft, erkent Verhofstadt. Zo is de kans uiterst klein dat lidstaten zullen instemmen met de afschaffing van de resterende unanimiteitsbeslissingen. ‘Maar we willen niet dat dit mooie document na 9 mei verticaal geklasseerd wordt. Het Europees Parlement zal alles doen om dat te beletten.’

Om druk op de lidstaten en de Commissie te blijven uitoefenen, zetten de Europarlementsleden wellicht van de week de procedure op gang die het mogelijk maakt de Europese verdragen gericht te herzien. Als alles goed gaat, zou Frankrijk als tijdelijk EU-voorzitter al in juni via een stemming bij gewone meerderheid een conventie op de sporen kunnen zetten met vertegenwoordigers van de nationale parlementen, de regeringsleiders, het Europees Parlement en de Commissie.

‘We willen niet dat dit mooie document na 9 mei verticaal geklasseerd wordt. We doen er alles aan om dat te beletten’

Europees Parlementslid