Gesmolten sneeuw vs. gratis sandwiches
Op de dag dat heel Nederland (oké, 70.000 mensen) een vliegtuig naar een vakantiebestemming probeert te halen en kwaad is vanwege mismanagement en personeelstekort, probeert er in Marioepol een handjevol mensen het fabrieksterrein van Azovstal op een veilige manier te verlaten. In de door Rusland belegerde, bezette en afgesloten stad zaten deze mensen inmiddels al twee maanden onder de grond, in schuilkelders van compleet tot gort geschoten gebouwen.
Ze scheten en pisten in zakjes en emmers, ze hadden te weinig zuurstof, ze zagen al weken geen zonlicht en durfden niet naar buiten. De batterijen van zaklampen waren opgeraakt, het was stoffig en koud. Het water dat ze dronken, was gesmolten sneeuw.
Boven hun hoofden regende het de afgelopen weken bommen. Elke dag opnieuw wachtten ze tot ze hun stad konden ontvluchten. Zondag werden er eindelijk, na eindeloos overleg over een daadwerkelijk veilige corridor (weet u nog, dat mensen in Irpin veilig hun stad wilden ontvluchten, maar dat er op hen werd geschoten?) meer dan honderd ouderen, vrouwen, mannen en kinderen geëvacueerd.
Eén vrouw vertelt gisterochtend huilend haar verhaal aan journalisten van de BBC. Haar haren zitten er rommelig bij in een knot, haar nagels zijn lang, er zit aarde onder. Ze heeft dikke wallen: ‘Ik kan het niet geloven’, zegt ze. ‘Twee maanden duisternis. Nu hoeven we niet meer naar de wc met een zaklamp.’
Vier weken geleden probeerde mijn Oekraïense familie meermaals de stad Odessa te verlaten en naar Moldavië te vluchten. Na de eerste bombardementen, op 24 februari, ging ze eerst naar haar datsja, haar buitenverblijf. Ze overlegde: moeten we echt onze huizen en een groot deel van onze spullen achterlaten? Laten we de kat achter of nemen we die mee?
Het werd vluchten: kleren kiezen, spullen uitzoeken, auto volstoppen, vertrekken. Het lukte niet in een keer: er stonden urenlange files voor de grensovergang, het was ijskoud als het donker werd. Na bijna een hele nacht wachten, keerden ze terug naar Odessa. Misschien werd het wel weer beter, misschien kon het nog wel even.
Toen de berichten over Marioepol en Cherson steeds verschrikkelijker werden en de verhalen over Russische soldaten die steden binnendrongen enger, probeerden ze het nog eens, met succes. Nu is mijn familie, een hecht gezin met twee oma’s, verkruimeld over drie landen en meerdere, vreemde huizen.
Op Schiphol krijgt iemand een hotelovernachting en een bon voor de food
court. Iemand stuurt een boze tweet over een deuk in een koffer, iemands been slaapt, iemand heeft zijn nek verrekt door op een oncomfortabele stoel te slapen, iemand moet na de douane tien minuten in de rij staan voor de wc, voor een hamburger, voor een koffie.
De mensen op Schiphol hebben het zwaar met zijn allen, ze scrollen door het nieuws en klikken na drie regels te hebben gelezen het bericht over de evacuatie uit Azovstal weg. Wat een verdriet, denkt iemand, en neemt een hap van een gratis sandwich.