Laat de kiezer zelf maar herverkavelen
Het politieke centrum loopt al twee decennia leeg, traag maar onherroepelijk. Nu, onder het gewicht van oorlogsdreiging en inflatie, stuikt het voor onze ogen in elkaar. ‘De Stemming’ van De Standaard en VRT.Nws doet de Vlaamse politiek naar adem happen. Bij CD&V is de val zo desastreus, dat voorzitter Joachim Coens per direct – en tot algemene opluchting – zijn vertrek aankondigt. De partij van de premier, Open VLD, haalt nauwelijks 10 procent. De federale regering heeft nu twee partijen zonder voorzitter (Groen en CD&V), één partij die wanhopig is (CD&V) en minstens één partij die zichzelf aan het verliezen is (Open VLD). De Vlaamse regering is er minstens zo gehavend aan toe. Ze hadden zo mooi een wervend en stabiel project beloofd.
Op alle fronten vertelt deze peiling over een nieuw tijdperk. Na jaren van exodus naar rechts, maken de resterende kiezers uit het centrum nu de oversteek naar links. Vooruit en de PTB/PVDA schieten omhoog. Koopkracht is waar de burgers wakker van liggen, energie en economie. De kiezers willen drastische ingrepen. Ze vertrouwen Groen niet, dat de minister van Energie levert. Ze vertrouwen CD&V niet, die de minister van Financiën levert en hoewel Alexander De Croo nog steun geniet, vertrouwen ze ook Open VLD niet. De laatste hoop van de centrumpartijen, na de pandoering van 2019, was dat de radicaliserende kiezer ooit wel eens bij zinnen zou komen. Ze stapten na ellendig lang gepoker en met de daver op het lijf in Vivaldi, omdat ze dachten dat het hun overlevingsregering zou worden, de boot waarmee ze de oversteek konden maken naar 2024 en verder, als de N-VA eindelijk, zo hoopten ze, pluimen zou laten. Helaas is de wereld dramatisch veranderd en voldoen zij niet. Te midden van de oversteek zinken ze, verteerd door hun neurose van het kleine verschil.
Om een oude machtspartij met al haar bastions echt te kunnen vertimmeren, moet de toestand hopeloos zijn. Dat is het enige voordeel dat CD&V nu geniet. Ze krijgen het cadeau dat Coens zelf opstapt. Zeg nooit dat er geen hoop meer is, kijk naar wat de onwaarschijnlijke Conner Rousseau Vooruit brengt. In de coulissen staat Sammy Mahdi, tenzij ook hij er zich niet aan waagt, zoals de tenoren bij Groen. Waarschijnlijker dan dat de centrumpartijen elk hun mirakelman of -vrouw vinden, is de kans dat de kiezer straks zijn democratische recht uitoefent om zelf te herverkavelen. De ondergang van CD&V of Open VLD is daarbij niet per se relevant. We hebben grote nood aan wat de centrumpartijen in hun hoogdagen voor elkaar kregen: grote politieke en maatschappelijke vernieuwingspacten afdwingen. Hoe wordt gematigde politiek radicaal genoeg om dat electoraal weer mogelijk te maken?
Om een oude machtspartij echt te vertimmeren, moet de toestand hopeloos zijn