Rousseaus spil op links begint te draaien

‘We maken de geboorte mee van een dominante linkse speler’, zegt professor Stefaan Walgrave. De impact van voorzitter Conner Rousseau op het succes van Vooruit is onmiskenbaar.

Bij zijn aantreden zei Vooruitvoorzitter Conner Rousseau dat hij de spil van de politiek wou worden. Spil op links? Nee, die van de hele politiek. Dat laatste is nog wat hoog gegrepen, maar De Stemming, een onderzoeksproject van de Universiteit Antwerpen en de VUB dat in opdracht van De Standaard en VRT.Nws de polsslag van Vlaanderen voelde, laat zien dat die positie van spil op links stilaan binnen handbereik komt.

Met 15,5 procent breekt Vooruit met de ‘elfjes’, de groep van partijen die rond de 11 procent bleven hangen in peilingen. De partij doet het significant beter dan bij de verkiezingen van 2019, met een peilingresultaat dat al de helft hoger ligt dan de uitslag voor de Vlaamse verkiezingen (10,1 procent). En dat terwijl de ‘elfjes’ CD&V en Open VLD instorten. 15,5 procent is ook meer dan Vooruit – voordien SP.A – behaalde bij de voorbije drie Vlaamse verkiezingen.

De impact van voorzitter Rousseau valt moeilijk te overschatten. Vooruit-kiezers stemmen meer dan anderen voor die partij omdat ze geloven in de politici. En dat is in driekwart van de gevallen Rousseau zelf. Hij stijgt als een komeet in de populariteitspoll en staat nu op plaats drie, op een zucht van premier Alexander De Croo (Open VLD). En het Rousseau-effect lijkt nog niet uitgewerkt te zijn: daar waar de nummers één en twee in de populariteitspoll plafonneren, is daar bij Rousseau nog niets van te merken.

Zingend konijn

Kiezers vinden dat Vooruit een zichtbare partij is, ze valt op in positieve zin. Rousseaus optreden in het tv-programma The masked

singer – de peiling werd afgenomen net op het moment dat duidelijk werd dat hij daar als zingend konijn te zien was – wordt hem in elk geval niet kwalijk genomen. In de motivatie van kiezers komt niet alleen voor dat Rousseau ‘bekwaam’ is en een ‘nieuwe dynamiek’ brengt. Verschillende kiezers verwijzen uitdrukkelijk naar The masked singer: ‘Conner is het konijn en dat was heel goed gezongen.’

De actualiteit heeft geholpen om de thema’s te benadrukken die Vooruit op het lijf geschreven zijn. Eerst zette de coronacrisis het thema gezondheidszorg centraal, daarna deden de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne hetzelfde met het thema koopkracht. Twee onderwerpen die socialisten op de voorgrond zetten.

Maar Vooruit slaagde er ook zelf in om zich op zijn traditionele thema’s te profileren. Voor zowel gezondheidszorg, werk, pensioenen als sociale zekerheid kan Vooruit het eigenaarschap claimen. Die eigen ‘smoel’ was al in de peiling van vorig jaar merkbaar, nu wordt die nog meer bevestigd.

Op sociaal-cultureel vlak – met thema’s als migratie – bekleedt het Vooruit-electoraat een tussenpositie. Zijn houding sluit dichter aan bij die van de N-VA-kiezers dan bij de Groen-kiezers. De afstand tot Groen is groot. Qua migratie zijn de Vooruit-kiezers zelfs strenger dan die van CD&V of Open VLD en ze vinden dat de partij nog strenger mag zijn. Er is dus zeer duidelijk steun voor de ‘flinkse’ koers, die onlangs nog tot commotie leidde toen Rousseau in een interview zei dat hij zich in Molenbeek niet in België voelt.

N-VA-kiezers afsnoepen

Daarmee is het goede nieuws niet afgelopen. Vooruit heeft nog een grote groeimarge. Op de N-VA na heeft het van alle partijen het grootste potentieel, waarvan bovendien nog maar 40 procent is ingevuld. Kiezers van CD&V, Open VLD, Groen én N-VA kunnen zich inbeelden dat ze ooit voor Vooruit stemmen. Twintig procent van het potentieel zit zelfs bij N-VAkiezers.

Daarmee heeft de partij een positie in het midden van het bed opgebouwd. Ook PS-voorzitter Paul Magnette zal het graag horen. De goede score van Vooruit betekent dat de socialistische familie afgetekend de grootste kan worden, met een PS-premier als het logische gevolg.

Maar dat is nog geen reden om op twee oren te slapen. De keuze van de huidige kiezers is niet gebetonneerd. Die blinken niet uit in partijliefde. Toch lijkt het erop, zegt professor Stefaan Walgrave (UA), die het onderzoek uitvoerde, dat we ‘aan de linkerkant de geboorte meemaken van een dominante linkse speler die de pendant wordt van de dominante rechtse speler N-VA’.

Dat de centrumpartijen CD&V en Open VLD wegsmelten, kan vanaf nu vooral linkse partijen ten goede komen, denkt Walgrave. ‘Wat bijvoorbeeld overblijft van Open VLD – toch nog zo’n goede 10 procent van het Vlaamse electoraat – zijn meer linkse kiezers die vooral richting Vooruit en Groen (of CD&V) bewegen.

Het is niet bepaald een geheim dat Vooruit die positie in 2024 zal willen verzilveren met een deelname aan de Vlaamse regering. Gelet op de krachtsverhoudingen kan dat alleen in een coalitie met de N-VA zijn, waarmee Vooruit in Antwerpen al samen bestuurt. Geruchten dat er al een half voorakkoord is gesloten, worden weggelachen.

Qua migratie zijn de Vooruit-kiezers zelfs strenger dan die van CD&V of Open VLD. Er is zeer duidelijk steun voor de ‘flinkse’ koers van Rousseau