Assad dumpt gevangenen in straten van Damascus
Na de ophef over een schokkende executievideo laat het regime-Assad in Syrië plots gevangenen vrij. Families zoeken vertwijfeld naar dierbaren die in Damascus willekeurig op straat worden afgezet.
vorige week is de Syrische hoofdstad Damascus geregeld het toneel van samenscholingen, die nochtans doorgaans strikt worden verboden door het regime. Het gaat telkens om honderden familieleden die hopen dat hun geliefde uit een bus of een gesloten vrachtwagen stapt.
Voorlopig gaat het om een paar honderd gevangenen, van wie velen jaren in de kerkers van het regime hebben doorgebracht. ‘Mijn broer zit al negen jaar gevangen, mijn moeder is van verdriet gestorven’, vertelde een wachtend familielid in Damascus aan radiozender Sham FM. ‘Ik dien in het Syrische leger. Ik wacht al de hele ochtend, ik weet niet wat te doen.’
‘Mijn vader en broer zitten al negen jaar vast, we weten niets over hen’, zei een vrouw op de radio. ‘We willen gewoon weten waar ze zijn, of ze dood zijn of leven. Vertel ons alstublieft hoe we een formeel verzoek kunnen indienen om te weten waar ze zijn.’
Uitzonderlijk is een video te zien van een moeder die haar sinds lang ‘vermiste’ zoon weer terugvindt. Andere familieleden zoeken vruchteloos onder de uitgemergelde gevangenen die uit de bussen komen – vaak verdwaasd en gedesoriënteerd – of lopen rond met foto’s, in de hoop dat een van de vrijgelatenen hun geliefde herkent uit de gevangenis.
Brede amnestie
Zo verloopt de ‘amnestie’ die president Bashar al-Assad plots aankondigde op zaterdag 30 april even chaotisch als de willekeurige arrestaties en folteringen die naar schatting een half miljoen Syriërs moesten ondergaan sinds het begin van de revolte in 2011. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (Sohr) zijn minstens 105.000 Syriërs in die cellen doodgefolterd, omgekomen van honger of ziektes, of geëxecuteerd.
Lang niet altijd werden hun families daarvan op de hoogte gebracht – of soms gebeurde dat alleen tegen betaling. Vele tienduizenden gelden als ‘verdwenen’. Ze werden gearresteerd aan een willekeurig checkpoint of opgepakt tijdens betogingen of belegeringen, en hun families tasten al jaren in het duister over wat hen is overkomen.
Mensenrechtenorganisaties en internationale instellingen dringen er al lang op aan dat het regime-Assad duidelijkheid zou verSinds schaffen over het lot van de gevangenen. Behalve een beperkte amnestiemaatregel hier en daar was het regime niet bereid tot enige ‘toegeving’.
Dat Assad nu toch een brede amnestie invoerde voor ‘terroristen’ – elke Syriër die tegen Assad is, aldus het regime – komt als een verrassing. De enige voorwaarde is dat die ‘terroristen’ niemand mogen hebben gedood, wat betekent dat vele tienduizenden Syriërs in de komende dagen of weken plots uit een bus of vrachtwagen kunnen opduiken. Of ze allemaal vrijkomen, is lang niet zeker. Bekende politieke gevangenen zijn nog niet opgemerkt.
Met geweld verdwenen Mogelijk speelt de armtierige economische situatie in Syrië een rol in de amnestiemaatregel, naast het feit dat de meeste frontlijnen min of meer zijn gestabiliseerd. Misschien voelt het regime zich nu ‘zeker’ genoeg, elf jaar na het begin van de opstand die met militaire hulp van Iran en Rusland grotendeels werd neergeslagen. Het regime controleert nu zo’n 70 procent van het Syrische grondgebied.
Mensenrechtenorganisaties blijven sceptisch. ‘Tot nu werden zo’n 150 gevangenen vrijgelaten’, zei Fadel Abdul Ghany van het Syrische Netwerk voor Mensenrechten (SNHR) eind vorige week. ‘Volgens onze data houdt de regering 132.000 Syrische burgers vast, 87.000 van hen gelden niet als gevangen maar zijn “met geweld verdwenen”. Daardoor maken ze zelfs geen deel uit van deze amnestie. Intussen blijven de ordediensten gemiddeld honderd mensen per maand oppakken.’
De amnestie wordt door Syriërs ook in verband gebracht met de ophef die twee weken geleden ontstond toen een executievideo uit 2013 rondging. Twee academici in Nederland, Ugur Üngör en Annsar Shahhoud, hadden een dader van de Syrische militaire inlichtingendienst geïdentificeerd en onder een andere identiteit met hem gesproken via sociale media (DS 28 april).
Fadel Abdul Ghany
‘Tot nu werden zo’n 150 gevangenen vrijgelaten. Maar volgens onze data houdt de regering 132.000 burgers vast’
Syrisch Netwerk voor Mensenrechten
De nu virale video toont de achteloze executie van zo’n veertig Syrische burgers in de Damasceense wijk Tadamon. Hun lijken werden in een kuil verbrand. Verschillende families, onder meer uit de voormalige Palestijnse vluchtelingenwijk Yarmouk in Damascus, herkenden hun dierbaren in die video. Het regime wil misschien, zo wordt gespeculeerd, de woede daarover even doen bedaren door zijn ‘gevangenenkraan’ open te draaien.