Moet de bankensheriff zichzelf in vraag stellen?

Er valt best wat af te dingen op de forse uithaal van Leo De Backer, grootaandeelhouder van Merit Capital, naar de bankentoezichthouder, maar het illustreert de groeiende ergernis tegenover de sheriff van de banken. De beursvennootschap beschuldigt de Nationale Bank van machtsmisbruik – een argument dat door de Raad van State werd verworpen. De toezichthouder vraagt Merit Capital al jaren om een geloofwaardige aandeelhouder te vinden.

Leo De Backer, vader van de voormalige liberale staatssecretaris Philippe De Backer en een van de drie grootaandeelhouders van Merit Capital, zegt in de krant De Tijd een strafklacht te zullen neerleggen tegen de Nationale Bank. De Backer vindt dat die zich een almacht aanmeet en haalt ook uit naar de marktentoezichthouder FSMA. De toezichthouder nam Merit Capital zijn beurslicentie af, omdat er geen structurele oplossing uit de bus kwam.

De kritiek van Merit Capital is geen alleenstaand geval. In Nederland trok de onlinebank Bunq naar de rechter na een jarenlange discussie met toezichthouder De Nederlandsche Bank over de procedures in de strijd tegen witwassen. Bunq verweet de Nederlandse bankensheriff een oubollige aanpak te willen opleggen die minder performant is dan de aanpak van de digitale bank. Bunq werkt met een lerend systeem gebaseerd op kunstmatige intelligentie.

Op een ogenblik dat het Arcodebacle nog niet is verteerd, legt Crelan extra risico bij de gewone coöperant

Ook Belgische banken stelden al vast dat de uitgebreide ploeg medewerkers van de Nationale Bank onvoldoende vertrouwd is met hoe algoritmes een scherper inzicht kunnen bieden dan de klassieke controles. De banken ergeren zich ook aan de stijgende kosten van het toezicht en de stortvloed aan regels, waardoor er te weinig tijd zou overblijven om na te denken over waar de sector naartoe gaat en hoe de strategie bijgestuurd moet worden. Ze vinden ook dat de bankentoezichthouder met zijn hoge lonen gewone banken beconcurreert in de strijd om talent.

De toezichthouder zit in een moeilijke positie. Als hij te lang laat betijen en het vervolgens fout loopt, vraagt iedereen zich af waar dat duur toezicht toe dient. Tegelijk laat de sheriff ook het voordeel van de (sterke) twijfel spelen. Zowel bij de lancering van de nieuwe bank NewB als bij de fusie van Crelan met Axa Bank kwam er groen licht, terwijl het telkens de coöperant, de gewone spaarder, is die het echte risico loopt.

De verhouding van het eigen vermogen van de fusiebank ten opzichte van het balanstotaal is lager dan dat van andere Belgische banken. Crelan heeft bovendien geen rijke aandeelhouder achter zich, zoals Axa Bank vroeger, om eventuele tegenslagen op te vangen. De aandelen zitten uitsluitend in handen van coöperanten. Om de complexe fusie, die gepaard gaat met een cultuurclash, te kunnen betalen, moest Crelan lenen. Het wil ook 220 miljoen euro coöperatief kapitaal ophalen, vooral bij de 870.000 klanten van Axa Bank. Als het tegenzit, moeten de coöperanten het oplossen. Terwijl het Arco-debacle nog niet verteerd is, wordt er zo opnieuw risico gelegd bij de coöperatieve spaarder.

In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.