Waarom president Poetin een ‘gematigde’ toespraak hield
De korte toespraak die Vladimir Poetin hield, biedt geen heldere inzichten over het verdere verloop van de oorlog in Oekraïne. Al lijkt van een nieuwe escalatie voorlopig geen sprake.
Welke grote aankondigingen zou president Poetin doen op de dag dat Rusland de overwinning viert op nazi-Duitsland? Wekenlang werd erover gespeculeerd. Zou hij de algemene mobilisatie afkondigen, zodat hij de grote verliezen die Rusland de voorbije twee maanden in Oekraïne heeft geleden, makkelijker kan aanvullen? Daarvoor moest hij de ‘speciale militaire operatie’ herbenoemen en Oekraïne expliciet de oorlog verklaren.
Waarschijnlijk heeft Poetin zich een beetje verkneukeld in de speculaties en dus zei hij gisteren bijzonder weinig. Van een algemene mobilisatie was geen sprake. Het zou ook een vreemd moment zijn om dat te doen. Zo zou Poetin toegeven dat de militaire operatie niet volgens plan verloopt. Op een belangrijke feestdag het Russische volk die boodschap brengen, is niet gepast.
Bovendien zitten de meeste Russen niet te wachten op zo’n mobilisatie. Veel reservisten hebben geen zin om te gaan vechten in Oekraïne. Zij weten dat er al veel soldaten zijn gesneuveld. Poetin hield voor hen zelfs een minuut stilte, maar over aantallen zei de president helemaal niets.
Elf minuten
Poetin vertelde ook helemaal niets over de verdere militaire plannen in Oekraïne. Hij is de grootmeester van de geheimzinnigheid. De vijand houd je in het ongewisse over je tactische en strategische plannen. Maar de vergelijking die hij maakte met de totale overwinning van de Sovjet-troepen in de Tweede Wereldoorlog maakt duidelijk dat hij nog altijd mikt op de val van de regering-Zelenski.
Toch was de toespraak erg kort. Toen hij op 21 februari de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne aankondigde, sprak hij bijna 1,5 uur. De woede over de ‘nazi’s’ die in Kiev aan de macht waren en de oorlogszucht spatten van het scherm. Oekraïne had totaal geen recht van bestaan. Die irrationele retoriek bleef grotendeels achterwege. Poetin sprak nauwelijks 11 minuten en die gebruikte hij vooral om nog eens uit te leggen waarom hij Russische troepen naar Oekraïne had gestuurd. Hij bleef erbij dat er in Kiev ‘agressors’ van nazi-signatuur zitten. Daarom was de inval ‘noodzakelijk’ en de ‘enig juiste beslissing’. ‘Vandaag verdedigen jullie waar jullie vaders, grootvaders en overgrootvaders voor gevochten hebben.’
Grote dreigementen aan het Westen – inclusief het schermen met kernwapens – waren er ook niet. Tijdens de parade op het Rode Plein reden de intercontinentale raketten wel prominent mee.
Opvallend: ook de militaire parade liep niet helemaal volgens wens. De luchtmacht zou een grootse show opvoeren, maar de gevechtsvliegtuigen bleven aan de grond
Karma
Poetin beseft ook dat hij voorlopig geen grote overwinning kan claimen. Zelfs in de staalfabriek van Marioepol zitten nog altijd de militairen van het Azov-bataljon. Zij hielden zondag, vanuit de bunkers van de fabriek, nog een Zoom-persconferentie, met dank aan het satellietsysteem van Elon Musk. ‘Het onmogelijke is voor ons routine geworden’, was de boodschap. Gisteren bestormden Russische soldaten de fabriek opnieuw.
Niet aanwezig bij het schouwen van de troepen was de stafchef van het leger, Valeri Gerasimov. Was het een signaal dat Poetin absoluut niet tevreden is over het verloop van de oorlog? Opvallend: ook de militaire parade liep niet helemaal volgens wens. De bedoeling was dat de luchtmacht een grootse show zou opvoeren, maar de gevechtsvliegtuigen bleven aan de grond. De officiële verklaring was het weer. Een vreemde uitleg, want hoewel het weer in Moskou niet ideaal was, was het ook niet zo slecht dat er niet gevlogen kon worden. De Poetin-critici zagen er in elk geval karma in.
Verovering van het zuiden Omdat de grote overwinning uitblijft, moest de president nogmaals beklemtonen dat Rusland een rechtvaardige oorlog uitvecht in Oekraïne. Daarom herhaalde hij dat de Navo en het Westen een bedreiging vormen voor Rusland – ‘het Westen was zich aan het voorbereiden op een invasie van ons land, inclusief de Krim’ –, een beschuldiging die het nog altijd goed doet bij de meeste Russen.
Aangezien hij niet kan uitpakken met een overwinning, gaat de oorlog gewoon door. De volledige verovering van Donbas blijft het belangrijkste doel. Daar wordt steeds harder gevochten, maar ook daar gaat weinig volgens wens.
In het noordoosten zijn de Oekraïense troepen zelfs een tegenoffensief begonnen. Ze proberen op te rukken richting Charkov, de tweede stad van Oekraïne die sinds het begin van de oorlog zwaar wordt gebombardeerd. Om hen tegen te houden, hebben de Russen zelfs drie bruggen opgeblazen. Daarmee maken ze het zichzelf extra lastig als ze ooit verder willen doorstoten.
Odessa, de havenstad aan de Zwarte Zee, is de voorbije dagen zwaarder onder vuur komen te liggen. Dat geeft aan dat Poetin nog altijd zijn zinnen gezet heeft op de volledige verovering van het zuiden, tot aan Moldavië. Daardoor wordt Oekraïne op termijn volledig afgesloten van de zee. Het maakt de overlevingskansen van een onafhankelijk ‘rest-Oekraïne’ een stuk kleiner.
Maar president Zelenski blijft strijdbaar. Vlak voor Poetin zijn toespraak hield, stuurde hij een nieuwe video de wereld in. Wandelend door de straten van Kiev zei Zelenski dat Oekraïne binnenkort twee overwinningsdagen zal hebben en Poetin geen enkele meer.