Nicotinezakjes: oplossing of probleem?
Verslavend en niet gereguleerd, maar mogelijk ook een manier om mensen van de sigaret af te helpen: een nicotinezakje is het nieuwste nicotineproduct met een lager risico dat aan populariteit wint in België.
Wat zijn nicotinezakjes?
De naam zegt het al: nicotinezakjes zijn witte kleine zakjes met natuurlijke of synthetische nicotine. De zakjes worden tussen de bovenlip en het tandvlees gestoken tot de nicotine en de smaak op zijn. Voor de ingewijden: nicotinezakjes lijken op Zweedse snuszakjes, maar bevatten geen tabak.
De zakjes verschenen rond 2018 online. Net zoals de e-sigaretten maken ze deel uit van een strategie van de tabaksgiganten om vervangingsproducten voor hun traditionele rookwaren te creëren.
Enkele maanden geleden verschenen de nicotinezakjes voor het eerst in fysieke winkels, verpakt in ronde blikken doosjes. Via Oost-Vlaanderen vonden de doosjes hun weg naar de rest van Vlaanderen. Afgelopen weekend gingen nicotinezakjes, ondanks een mediarel en kritiek van de Stichting tegen Kanker, voor het eerst over de toonbank bij AA Gent. De voetbalclub wou daarmee tegemoetkomen aan verstokte rokers die, sinds de invoering van een rookverbod in de stadions, de rokersruimtes overrompelen.
Zijn ze gevaarlijk?
‘Nicotine is verslavend en kan mogelijk een gevolg hebben op de hersenontwikkeling’, zegt Stefaan Hendrickx van het onafhankelijke Instituut voor Gezond Leven. ‘De fabrikanten zouden met deze producten niet mogen mikken op jongeren of zelfs jonge meerderjarigen die niet roken.’ Nicotine stimuleert de afgifte van adrenaline aan het bloed. Dat veroorzaakt een energiekick, datgene waar gebruikers naar op zoek zijn. Maar die adrenalinesprong kan een verhoging van de bloeddruk, hartslag, bloedstroom naar het hart en een vernauwing van de slagaders veroorzaken.
Nicotinezakjes bevatten geen tabak, worden niet via de longen geïnhaleerd en moeten niet worden aangestoken voor consumptie. Het is juist die verbranding van tabak die zeer schadelijk is en het risico op longkanker en hartproblemen aanzienlijk vergroot. Daarom noemt het Instituut voor Gezond Leven de nicotinezakjes een ‘lagerrisicoproduct’, net als e-sigaretten.
Wat is dan eigenlijk het probleem? Nicotinezakjes bestaan volgens onze wetgeving vandaag niet. Ze vallen niet onder medische nicotineproducten, zoals stickers of kauwgom, die specifiek gemaakt zijn om rokers van hun verslaving af te helpen. Maar ze moeten evenmin de strikte regels van tabaksproducten volgen en kunnen daarom wel online worden verkocht. Nicotinezakjes worden door de FOD Volksgezondheid wel gezien als ‘soortgelijke producten’ waardoor reclame ervoor verboden is en ze niet aan minderjarigen verkocht mogen worden.
In het verleden is er al gerichte reclame voor de zakjes opgedoken op sociale media zoals Tiktok. De zakjes doken zelfs op in een promotie voor het festival Tomorrowland. Door de producten op te nemen in de tabakswetgeving zou zoiets strikt verboden zijn. Vlaams minister van Volgsgezondheid Wouter Beke (CD&V) lijkt daarvan alleszins voorstander te zijn.
Het Instituut voor Gezond Leven wil deze producten ook reguleren, maar maakt ook kanttekeningen: ‘Er gaan stemmen op om lager-risicoproducten zoals deze zeer strikt te reguleren in de hoop dat jongeren er niet aan raken. Wij willen ook niet dat ze actief gepromoot worden aan een jong publiek. Maar we willen wel dat volwassen rokers die op zoek zijn naar een alternatief voor tabak of een middel om met roken te stoppen, ze kunnen leren kennen’, vertelt Hendrickx. ‘Het gaat dus niet over strikt reguleren, wel over juist reguleren. Er moet een balans zijn tussen de bescherming van minderjarigen en het erkennen van de opportuniteiten voor volwassen rokers.’
Hendrickx verwijst naar snus, dat buiten Zweden in heel Europa verboden is. ‘Toch heeft Zweden een laag aantal rokers en rookgerelateerde ziektes. Snus heeft daar de plaats ingenomen van roken, dat is een les om te onthouden.’
Of nicotinezakjes werkelijk helpen om mensen van de sigaret af te helpen, moet nog blijken. Daarover is nog geen onderzoek beschikbaar.