Klauwt de beer de beurzen naar een nieuw dieptepunt?
Ondanks een lichte opvering, gisteren, zitten de beurzen stilaan in een berenmarkt. Wat betekent dat en is het een voorbode van een nakende recessie?
Waar komt het woord berenmarkt vandaan?
We spreken op de beurs van een berenmarkt als een index, zoals de Bel20 of de Dow Jones, met meer dan 20 procent daalt sinds de laatste piek. Een stierenmarkt is net het omgekeerde: 20 procent winst sinds het dieptepunt.
Waarom is de dalende beurs een beer? En geen varken of een tijger? Dat zou te maken hebben met de klauwen van het dier, die naar beneden gericht zijn. De beer zou dus met zijn klauwen de beurs naar beneden trekken, terwijl de stier zijn horens omhoogricht en zo de koersen naar boven duwt.
Er is nog een andere (historische) verklaring van de term: als Amerikaanse handelaren in berenpelzen in de 17de eeuw dachten dat er in de komende periode veel beren geschoten zouden worden, verkochten ze hun huiden zo snel mogelijk omdat ze een daling van de prijzen verwachtten.
Zitten we nu in een berenmarkt, en hoe komt dat?
Dat hangt af van de index die je bekijkt. Alle belangrijke beursindices slikten de voorbije maanden stevige verliezen. Maar enkele grote Europese indices, zoals de Euro Stoxx 50, de Dax en AEX, flirten met een berenmarkt omdat ze bijna 20 procent lager staan dan bij hun piek in november vorig jaar. De technologie-arme Bel20 heeft daar minder last van. Sinds de piek op 4 november verloor de index zo’n 10 procent. Ook grote Amerikaanse indices zoals de S&P500 of Dow Jones, met veel olieaandelen, staan op verliezen van 12 tot 15 procent.
De Nasdaq verkeert wel al duidelijk in een berenmarkt: hij verloor liefst 25 procent. Vooral de big tech staan in de uitverkoop. De beruchte Faang-aandelen (Facebook, Apple, Amazon, Netflix, Google) verloren al 1.000 miljard dollar aan waarde.
Wat zijn de oorzaken van die (bijna)berenmarkt?
Er zijn tal van oorzaken, maar de stijgende rente staat met stip op één in dat lijstje. Lange tijd hadden beursgoeroes het over Tina: there is no alternative. Alleen met aandelen viel geld te verdienen, vastrentende producten brachten door de lage rente nauwelijks iets op. Met centrale banken die de rente door de oplopende inflatie volop verhogen en een Amerikaanse langetermijnrente die al op 3 procent staat, duiken stilaan veilige alternatieven met een goed rendement op. Dat levert automatisch een lagere relatieve waardering voor aandelen op. Daarbij komt dat bij een aantal technologiebedrijven het vet van de soep is: Netflix, bijvoorbeeld, verloor een pak abonnees, en Amazon levert momenteel minder pakjes.
Ook de oorlog in Oekraïne, en het effect daarvan op grondstofprijzen, leidt tot heel wat onzekerheid op de beurzen. De zware lockdowns in Chinese industriesteden verstoren bovendien de globale aanvoerketens. Daardoor duikt her en der het gevreesde r-woord op: recessie. Die voorspellingen zijn nefast voor de winsten.
Tijdens de coronacrisis konden beleggers rekenen op centrale banken die met honderden miljarden euro’s of dollars het recessiegevaar blusten, maar dat kan nu niet. Het inflatiegevaar is daarvoor te groot. Het tegendeel is waar: voor de allereerste keer pompen centrale banken massaal liquiditeiten uit het systeem. Wat het effect van dit historische precedent zal zijn, weten we nog niet.
Wat leert het verleden over berenmarkten?
Michael Hartnett van beurshuis BofA dook in de geschiedenis. De voorbije 19 berenmarkten duurden gemiddeld 289 dagen, waarbij de indices 37 procent verloren tegenover de piek. Als het verleden zich herhaalt, dan zitten we nog maar op de helft of een derde van de daling. Het dieptepunt zou dan in oktober vallen.
In tegenstelling tot vroeger, worden aandelenposities nu wel veel vaker via automatische algoritmes ingenomen. Dat kan meer dan in het verleden tot zelfversterkende processen leiden, dat wil zeggen: dalingen die nieuwe dalingen uitlokken.
Of dat de voorbode is van een recessie is een ander paar mouwen. Na de oorlog waren er 13 berenmarkten in de VS. Die werden 7 keer binnen de 12 maanden gevolgd door een recessie. Zes keer was het vals alarm.