Wie is ‘Bongbong’, de opvolger van Duterte?
Bijna 36 jaar na de val van dictator Marcos wint zijn zoon overtuigend de verkiezingen in de Filipijnen, ondanks een vals diploma en een extravagante familiegeschiedenis.
Dit is de opvolger van de vaak grofgebekte Filipijnse president Rodrigo Duterte: Ferdinand Marcos Junior, beter bekend als ‘Bongbong Marcos’ of ‘BBM’. Nu ruim 95 procent van de stemmen is geteld, haalt Marcos bijna 31 miljoen stemmen binnen. Zijn belangrijkste tegenhanger, de huidige vicepresident Leni Robredo, haalde iets meer dan 14 miljoen stemmen. Ferdinand Marcos Junior lanceerde zijn politieke carrière al onder de dictatuur van zijn vader. In 1986 vluchtte hij naar de VS, maar sinds zijn terugkeer naar de Filipijnen in 1991 bouwde hij stap voor stap zijn populariteit op.
BBM was kandidaat voor dezelfde partij als Duterte en profileerde zich in de campagne eveneens als de man van de harde wetshandhaving. De rest van zijn agenda was volgens politieke analisten verontrustend agressief tegenover tegenstanders, maar inhoudelijk vaag. Bongbong had het geregeld over ‘de Filipijnen weer één maken’. Hij sloeg alle publieke debatten af, behalve één op de zender van een politieke medestander. ‘Ik verkies directe communicatie met het volk’, luidde zijn argument.
Leugenachtige posts
Het voordeel was dat Bongbong zich zo niet moest meten met de andere kandidaten, voornamelijk de als erg capabel ingeschatte Robredo. De Facebookposts waarmee Bongbong het ‘directe contact’ onderhield, waren volgens factcheckers geregeld leugenachtig. ‘Desinformatie heeft zodanig grote proporties aangenomen dat het regeringen en de nationale veiligheid beïnvloedt’, waarschuwde de politieke analist Andrew Marasigan bij The Rappler, een Filipijnse onafhankelijke website.
BBM moest vluchten met zijn familie tijdens de People Power Revolution (1986), die vreedzaam decennia van autoritair bewind van de familie Marcos beëindigde. Dat BBM vanuit de VS naar zijn geboorteland mocht terugkeren, was een politieke gunst van Manila.
Schoenencollectie
Nog steeds moet de familie zich verantwoorden voor het vele geld uit de schatkist dat in hun persoonlijke familiefortuin terechtkwam. Geschat wordt dat de familie 10 miljard dollar illegaal verkregen banktegoeden kon verwerven. Imelda Marcos, moeder van Bongbong, stond vanwege haar extravagante collectie van 3.000 paar schoenen bijna synoniem voor presidentiële corruptie.
BBM beweerde een diploma ‘filosofie, politiek en economie’ bij de Universiteit van Oxford te hebben behaald. Vorig jaar maakte de universiteit bekend dat hij zijn studies nooit afmaakte.
Toch toonden peilingen in de aanloop naar de verkiezingen steeds hetzelfde: Bongbong had een stevige voorsprong op Robredo, en was bovendien de eerste Filipijnse kandidaat ooit om nog voor de start van een ambtstermijn meer dan 50 procent van de kiezers te overtuigen.
Veel van dat succes dankt hij niet aan zichzelf. De populariteit van Duterte en zijn nationalistisch-populistische programma
Liefst 56 procent van de kiezers is jonger dan 41 en heeft de dictatuur en de revolutie nooit bewust meegemaakt
lijkt doorslaggevend. Zelfs na een flinke recessie en met stijgende werkloosheid door covid-19 is Duterte, met zijn volkse en rebelse reputatie, in de Filipijnen opmerkelijk populair. Bongbong trok dan ook Dutertes dochter Sara aan als running mate en ruilde de oude partij van zijn vader in om zich aan te sluiten bij die van de vorige president. In 2016 nam BBM het al eens op eigen houtje op tegen Leni Robredo in de strijd voor het vicepresidentschap. Die krachtmeting verloor hij.
Tiktokfilmpjes
De goed gefinancierde machinerie achter BBM slaagde erin kiezers te overtuigen dat de befaamde dictatuur een periode van ‘stabiliteit en veiligheid was’. ‘Toen kon je nog je huisdeur openlaten’, klonk het in een bekend Tiktokfilmpje. Het Filipijnse onderwijs besteedt amper aandacht aan de geschiedenis van de Marcos-jaren, met duizenden doden en tienduizenden politieke gevangenen. Maar liefst 56 procent van de kiezers is jonger dan 41 en heeft de dictatuur nooit bewust meegemaakt.
Feit is dat de democratische regeringen van de Filipijnen een woelig parcours reden, met weinig vooruitgang voor de man en vrouw in de straat en blijvende corruptie. Op de groeiende kloof tussen arm en rijk volgden grootschalige criminaliteit en ontsporend drugsmisbruik in de steden.
En dan is er de rol van omkoping. The Rappler ontdekte minstens twee kiesrally’s waar burgers geld kregen als ze voor BBM zouden stemmen. Ook de online hype rond Bongbong is geen ‘organisch’ gegroeid fenomeen. Volgens Time kunnen mensen die op sociale media politieke filmpjes posten, tot wel 4.700 dollar per maand verdienen.