‘Ik kan toch niet uitvallen? Ik ben 25!’
Jana hield zichzelf lang voor dat een burn-out op je vijfentwintigste niet kan. Vooral niet mag ook. ‘Ouderen vinden ons, jongeren, te geprivilegieerd of te gemakzuchtig.’ Maar terwijl ze het vertelt, kraakt ze meermaals voor mijn ogen.
Het ene moment lacht ze, het volgende springen de tranen haar in de ogen. Ze zal ze het hele gesprek proberen te verbijten. Stilaan erkent ze dat de job een katalysator was voor wat eronder broeide, nog verergerd toen ze corona opliep. ‘Ik ben een perfectioniste, ik wil mezelf blijven bewijzen, ook al doe ik het goed. Ik ben te empathisch en ik heb een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.’
Verhoog je zelfzorg, hoort ze vaak, te vaak. ‘Alsof het alleen mijn verantwoordelijkheid is. Ik besef dat ik er gevoeliger voor ben, maar mijn therapeut benadrukt dat zelfzorg weinig oplost als je werkomgeving je telkens naar het randje duwt. Het is ook een structureel probleem. Waarom komt burn-out zo vaak voor in het onderwijs of de zorg? Het is toch intriest dat net wie empathisch en verantwoordelijk is, gevoeliger is voor burn-out? Dan zit er toch iets grondig fout.’
Vroeger was ze energieker, extraverter, krijgt ze te horen en dat vindt ze vreselijk. ‘Ik haat hoe ik nu ben. Te pas en te onpas krijg ik huilbuien. Ik roep en tier steeds vaker tegen wie me lief is. Waarom?’ Een teken dat haar brein nog steeds overprikkeld is, weet ze nu. ‘Mijn batterij staat nog in het rood. Ik wil niet opvliegend of cynisch zijn. Ik wil dat het opgelost geraakt. Maar het ontbreekt me soms aan de energie om er iets aan te veranderen.’ Burn-out is zo ingewikkeld en persoonlijk, het is alomtegenwoordig en roept toch bij velen weerstand op, zucht ze. ‘Die weerstand maakt het zeker voor de jongere generatie moeilijk om erover te praten.’
Te gemakzuchtig?
Nog voor ik het kan aansnijden, werpt ze zelf de bedenkingen op die de buitenwereld zou kunnen hebben. ‘Hoe kan iemand zonder jarenlange werkervaring al opgebrand zijn? Zijn millennials niet te jong, te onervaren in het werkveld én te geprivilegieerd of gemakzuchtig?’
Geen denkbeeldige kritiek, geeft ze schoorvoetend toe. ‘Ni neute, ni pleuje, is het motto in mijn familie. De oudere generatie denkt dat de jeugd niet meer wil werken. In hun tijd bestond burn-out nog niet. Ik heb een goede job, een goed loon, wat klaag ik dan? Heb ik wel alles geprobeerd? Alsof ik me nog meer moet bewijzen. Dodelijk voor iemand als ik.’
Zou het kunnen dat millennials er gevoeliger voor zijn omdat ze niet in de val van hun ouders willen trappen? ‘Misschien. Burn-out raakt niet opgelost omdat de nadruk op productiviteit blijft liggen. Omdat de oudere generatie op haar tanden beet, vindt ze dat wij dat ook maar moeten kunnen. Wij vormen de maatschappij. Er is een generatie nodig die zegt: hier stopt het.’
Haar generatie? ‘Ik hoop het. Al groeien wij op met het idee dat er veel kansen en keuzes zijn en dat je die ook moet grijpen. Niets zo erg als spijt achteraf. Wij voelen heel erg de druk van het to-dolijstje, zowel professioneel als privé. Soms lijkt het een statussymbool om toch maar zo veel mogelijk ballen tegelijk in de lucht te houden. Tot ze stuk vallen.’
Hoe houdt ze zich overeind? Ze werkt voltijds, maar kraakt meermaals voor mijn ogen. ‘Ik klem me vast aan de rand en hoop niet in het ravijn te vallen. Dat ik het eindelijk heb durven aan te kaarten bij mijn directie lucht op.’
En dus? ‘Ik probeer vol te houden tot de zomer en ik leer afbakenen. Anders laat ik niet alleen mijn leerlingen, maar ook mijn collega’s in de steek. En ik kan toch niet uitvallen? Ik ben nog maar 25.’
Loopt u het risico op een burnout? Doe de test via de Burnout Assessment Tool van de KU Leuven op de DSnieuwsapp