M/v/x voor beginners
Sarah Vandeursen, tot voor kort grappig wezen in De ideale wereld, heeft zich nooit een typisch meisje gevoeld, vertelt ze in de tweedelige documentaire Sarah in genderland. Foto’s uit haar tienertijd tonen hoe ze toen al (voorzichtig) het spectrum tussen mannelijk en vrouwelijk aftastte. De documentaire is opgevat als een persoonlijke zoektocht van een oude millennial die de soms heftige discussies over genderidentiteit interessant maar ook verwarrend vindt.
Vandeursen gaat onder meer praten met Elke, een trans vrouw die apart moest douchen in haar vrouwenvoetbalploeg, maar ook met Elie, die spijt heeft dat ze op haar zeventiende haar borsten liet verwijderen. Aan het non-binaire koppel Uwi en Mathisse vraagt ze waarom het zo belangrijk is dat ze hen met de juiste voornaamwoorden aanspreekt.
Vandeursen neemt ook haar eigen angsten en vooroordelen mee in de interviews, al wordt het nooit exhibitionistisch. Er wordt gefilmd bij haar thuis, maar haar tienerdochter, van een generatie voor wie een genderfluïde identiteit veel vanzelfsprekender is, komt niet in beeld. Ze zoekt ook zelf de grenzen van haar genderidentiteit op. Zo gaat ze langs bij een coach bij wie ze producten voor genderexpressie test. De boxershort met valse piemel en de binder, die haar borsten afplat, voelen niet lekker, stelt ze vast. Maar de grote valse borsten zijn even ongemakkelijk. Gekleed als stereotiep vrouwelijke vrouw tuit ze de lippen. ‘Ik doe exact wat ik zelf haat aan de maatschappij’, stelt ze betrapt vast. ‘Kijk, ik hang de bimbo uit.’
Of ze nu trans of non-binair zijn, Vandeursen ontmoet al haar interviewees met een open blik, zonder van hen freaks te maken. Zo krijgt ze ook ongecensureerde, eerlijke antwoorden. Konthaar, daar hadden ze hem toch voor mogen waarschuwen voor hij aan zijn transitie begon, bekent Bappie Kortram, een van de trans mannen achter het Youtubekanaal Kutmannen. Ook de afkeer tegenover al die ‘wokies met hun transgenderindoctrinatie’ van radicaal-feministen en extreemrechts komt aan bod. Ook omgekeerd kaart Vandeursen aan of sommige queer mensen misschien zelf niet te star omgaan met de starheid van wie al die verandering niet ziet zitten. Welke kritiek vindt de transgendergemeenschap dan wel oké, vraagt Vandeursen terecht aan Joz Motmans van het Transgender Infopunt. En zijn we niet te veel belang aan het hechten aan gender?
Met Tiktokfilmpjes en talloze verwijzingen naar Youtube en Instagram mikt Sarah in genderland overduidelijk op jongeren. Soms wordt het iets te expliciet didactisch. Maar voor wie niet weet wat het verschil is tussen polygender en genderqueer is deze docu een sympathieke kennismaking met gender in al zijn wonderlijke variaties.
Sarah Vandeursen toont ook haar eigen angsten, maar exhibitionistisch wordt het nooit