Lot van ‘de helden van Marioepol’ hoogst onzeker
Na 82 dagen evacueerden de Russen 260 Oekraïense soldaten uit de Azovstal-fabriek in de zwaar belegerde havenstad Marioepol. ‘We hebben onze helden levend nodig’, zei Volodimir Zelenski. Maar een gevangenenruil lijkt niet evident.
De Azovstal-fabriek, het laatste toevluchtsoord voor Oekraïense troepen in de verwoeste havenstad Marioepol, groeide de afgelopen weken uit tot een icoon van de nationale verzetsstrijd. Oekraïense mariniers en soldaten van het Azov-regiment hielden er stand in een ondertunneld labyrint, dat onophoudelijk onder Russisch vuur lag. Volgens de Oekraïense autoriteiten gebruikten de Russen er behalve tanks en artillerie ook cluster- en fosforbommen.
President Volodimir Zelenski riep de 260 gewonde soldaten die sedert maandagavond door de Russen uit de fabriek geëvacueerd werden, meteen uit tot ‘helden’. Drie maanden hadden ze verzet geboden, maar nu was hun missie ‘vervuld’, volgens de generale staf van het Oekraïense leger. De geëvacueerde strijders, onder wie meer dan vijftig zwaargewonden, werden naar de door Rusland bezette steden Novoazovsk en Olenivka gebracht.
Er blijft nog altijd een groep Oekraïense soldaten achter in de staalfabriek van elf vierkante kilometer groot. Het precieze aantal militairen is onbekend, maar hun commandanten kregen de opdracht ook hun leven te redden. Want, zei Zelenski in een videotoespraak in de nacht van maandag op dinsdag, ‘ik wil benadrukken dat Oekraïne zijn helden levend nodig heeft’.
Doodstraf
Daarmee lijkt het lot van Marioepol voorlopig beslecht. Wat de afspraken tussen Kiev en Moskou over het verdere verloop van de evacuatie precies zijn, is nog onduidelijk. ‘We werken hard om onze jongens thuis te krijgen, maar dat vergt omzichtigheid en tijd’, zei Zelenski.
De Oekraïense vicepremier Irina Veresjoek sprak over een gevangenenruil, die zou plaatsvinden zodra de situatie van de soldaten stabiel is. ‘We zijn bezig om de volgende stap in deze humanitaire operatie voor te bereiden. Hopelijk zal alles in orde komen’, zei de vicepremier op Telegram.
Maar volgens de Kyiv Independent overweegt het Russische parlement om een stokje te steken voor een gevangenenruil door de Azov-militairen door het Hooggerechthof te laten bestempelen als terroristen.
Ook al garandeerde de Russische president Vladimir Poetin dat de gevangenen volgens de internationale regels zouden worden behandeld, elders in Moskou klinken andere geluiden. Volksvertegenwoordiger Leonid Slutski zei dinsdag dat Rusland zorgvuldig zou moeten nadenken over de doodstraf voor Azov-strijders. Vjatsjeslav Volodin, de voorzitter van het Lagerhuis van het Russische parlement, sprak over ‘oorlogsmisdadigers’ die niet moeten worden geruild, maar berecht.
Die verklaringen benadrukken de strijd om de framing van de Oekraïense aftocht uit Marioepol. Rusland zet de schijnwerpers op het Azov-regiment – dat ontstond als een extreemrechtse militie, maar geïntegreerd werd in de Oekraïense verdedigingstroepen – om er propagandaclaims over ‘denazificatie’ mee in te kleden.
Gruwelijke uitputtingsslag Voor de Oekraïners is de terugtrekking uit de Azovstal-fabriek een uiterst pijnlijk moment, zowel door de gruwelijke uitputtingsslag van de afgelopen maanden als door de eerdere geschiedenis van de stad.
In 2014 werd Marioepol al kort ingenomen door pro-Russische separatisten. Oekraïense troepen wisten hen in juni 2014 weer te verdrijven. De viering van die bevrijding was een belangrijk patriottisch feest geworden in de stad.
Oekraïense legerbronnen wijzen vooral naar de strategische bijdrage die de troepen in de fabriek