Veroordeeld tot illegaliteit
Met Tori et Lokita spelen JeanPierre en Luc Dardenne voor de negende keer mee in competitie. Ze kunnen als eersten ooit voor de derde keer een Gouden Palm winnen, na die voor Rosetta en
L’enfant in 1999 en 2005. Maar laten we wel wezen, de Belgische broers doen al lang niet meer mee voor de knikkers. De première in Cannes is nog altijd belangrijk om hun film naar de cinema te krijgen (in zo veel mogelijk landen). En het is interessant om te zien hoe hun films resoneren in zo’n collectie van het allerbeste dat de grote auteurs in hedendaagse film te bieden hebben.
Hun cinema, ooit revolutionair, heeft zo veel invloed gehad op de Europese cinema, dat hun stijl bijna een cliché is geworden.
Om daar zelf aan te ontsnappen, hebben de Dardennes een decennium geleden hun cinematic universe opengetrokken, door filmsterren in hun stijl te trekken: Cécile de France in Le gamin au vélo, Marion Cotillard
in Deux jours, une nuit en Adèle
Haenel in La fille inconnue.
Enkele jaren geleden begonnen ze aan wat stilaan uitgroeit tot een derde luik in hun oeuvre: ze tackelen hedendaagse hete hangijzers. Met Le jeune
Ahmed behandelden ze de radicalisering van een jonge moslim, geïnspireerd op wat er in de jaren 2010 in België gaande was. En nu tonen ze met Tori et
Lokita twee jonge mensen die het slachtoffer zijn van het Belgische asielbeleid dat mensen veroordeelt tot de illegaliteit.
Natuurlijk, de films van de Dardennes hebben altijd maatschappelijke kwesties als achtergrond. Dit zijn regisseurs die met hun films net tonen hoe individuen opboksen tegen een systeem, en tegen systematische onderdrukking. Meer zelfs: de status van migranten als tweederangs
Om aan het cliché te ontsnappen hebben de Dardennes hun cinematic universe
opengetrokken
burgers komt in verschillende films naar voren. Le silence de
Lorna gaat over een Albanese vrouw die betrokken geraakt in een schijnhuwelijk om de Belgische nationaliteit te bekomen. In
La fille inconnue draait het drama om het schuldgevoel van een dokter die hulp heeft geweigerd aan een Afrikaanse vrouw.
Maar met Tori et Lokita kiezen ze voor een explicietere aanpak. Het nadeel daarvan is dat de Dardennes iets verliezen van hun subtiliteit, met name in dialogen die wel erg nadrukkelijk uitleggen. Maar ik was desalniettemin geraakt door dit verhaal over een jonge Afrikaanse vrouw en een minderjarig jongetje.
Lokita krijgt geen papieren, hoe hard ze zich ook probeert te houden aan de leugen dat Tori haar broertje is. Gedwongen tot een leven in de illegaliteit, belanden ze ook in de illegale arbeidsmarkt: de drugshandel. Misschien heeft zij ooit ervan gedroomd om in België een paradijs te vinden. Nu lijkt ze beland in het voorgeborchte van de hel.
Te midden daarvan houden de twee zich staande door zich vast te klampen aan elkaar, met een liefde die zo schattig is dat geen mens er onbewogen bij blijft. Hij is – of de ambtenaar van de Dienst Vreemdelingenzaken dat nu wil of niet – haar broertje.