Geef haat en racisme geen platform aan de KU Leuven
VLAAMS BELANG Studenten en academici van de KU Leuven verwachten dat de universiteit het charter tegen racisme en discriminatie ook in de praktijk brengt.
Op dinsdag 24 mei mocht Tom van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, een gastcollege komen geven aan eerstejaarsstudenten politieke wetenschappen aan de KU Leuven (DS 25 mei). Voor het eerst in de geschiedenis mag een extreemrechtse partijvoorzitter een gastles geven aan een Vlaamse universiteit. Onderwerp van de les: het cordon sanitaire rond zijn partij, dat er is gekomen vanwege racistische en haatdragende standpunten. Initiatiefnemende docenten Steven van Hecke en Bart Maddens legitimeren dat door te stellen dat Van Grieken ‘geen vrijgeleide’ zou krijgen voor een verkooppraatje. Niets bleek minder waar: Van Griekens college bestond uit één lange klaagzang over de vermeende demonisering van Vlaams Belang. Zelfs Van Hecke en Maddens bleken dat achteraf in te zien, maar toen was het al te laat. Wij willen ons fel uitspreken tegen de normalisering van extreemrechts, die zij door dit platform een handje hebben toegestoken.
Van Griekens partij werd in 2004 veroordeeld voor racisme. Daarop doopte de partij zich om tot Vlaams Belang en deed gewoon verder. Het racisme van Vlaams Belang en haar kopstukken komt regelmatig aan de oppervlakte. In 2016 bezocht Vlaams Belang-kopstuk Filip De Winter Griekse neonazi’s van Gouden Dageraad, die onder meer berucht werden door intimidatie en geweldplegingen tegenover etnische minderheden. In een interview met De Tijd op 29 mei 2021, gaf de gastdocent van gisteren nog aan dat ‘het blanke een dominante factor moet zijn in Europa’. Vlaams Belang verwelkomde tijdens de verkiezingen Schild & Vrienden-oprichter Dries Van Langenhove met open armen op de verkiezingslijst. Dat terwijl nog geen jaar eerder een Pano-reportage al de racistische bagger binnen die club aan het licht bracht. Diezelfde Van Langenhove verklaarde in april, in de hoedanigheid als parlementslid voor Vlaams Belang, nog dat ‘identiteit een etnische component bevat’. Het is duidelijk: al wie niet wit is, zal voor Vlaams Belang nooit als Europeaan, Belg of Vlaming gelden. Dat is racisme.
Kliklijn leerkrachten
Vanuit wetenschappelijk oogpunt kun je je veel vragen stellen. Vlaams Belang deelt een grote ideologische affiniteit met klimaatontkenners in heel de wereld. Hun goede vriend Thierry Baudet beweert dat er geen sprake is van een klimaatcrisis en dat extreme weersomstandigheden niet meer voorkomen dan vroeger. Daarmee stelt hij de wetenschappelijke consensus over de opwarming van de aarde openlijk in vraag. Partijen waarmee Vlaams Belang in de fractie van het Europees Parlement zitten, stellen zich op als grote klimaatsceptici. Voor Donald Trump, nog zo’n ideologische bondgenoot, is de klimaatopwarming één groot complot. Tijdens de coronacrisis flirtte Vlaams Belang ook met tal van complottheorieën. Zelfs toen Hasselts gemeenteraadslid Dietrich Vandereyken Jürgen Conings de ultieme verzetsstrijder noemde, ondernam de top van Vlaams Belang geen stappen. Dat terwijl de militair wapens gestolen had en aangaf jacht te maken op viroloog en KU Leuven-professor Marc Van Ranst.
Vlaams Belang is een antidemocratische partij, die intimidatie gebruikt als politiek actiemiddel. Tom van Grieken zelf leidde in 2009 als preses van NSV! een actie waarbij rollen wcpapier naar activisten gegooid werden die op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen actie voerden voor de rechten van sans-papiers. Op 1 mei 2018 drongen Dries Van Langenhove en Schild & Vrienden het kantoor van het Gentse ABVV binnen en haalden ze er de vakbondsvlag neer. Vlaams Belang Jongeren riep op om leerkrachten die ‘linkse’ dingen vertellen te verklikken via een kliklijn. Van Grieken zei daarover ‘dat die leerkrachten in 2024 de rekening gepresenteerd zou worden’. Daarmee probeert Vlaams Belang leerkrachten te intimideren om alleen nog een narratief te verspreiden waar zij het wel mee eens zijn.
Omvolkingstheorie
Vlaams Belang neemt ook geen afstand van haar omvolkingstheorie, terwijl dat een theorie is die aanzet tot geweld. Een dag na de racistische aanslag in de Amerikaanse stad Buffalo, door een dader die inspiratie putte uit de omvolkingstheorie, gaf Vlaams parlementslid voor Vlaams Belang Sam van Rooy al aan ‘nooit te zullen stoppen met over omvolking te schrijven’.
Rector Luc Sels veroordeelde het gastcollege niet expliciet, Tom van Grieken mag dus gastcolleges blijven geven aan de universiteit
We zien vandaag hoe de haatdragende ideeën van extreemrechts steeds meer oprukken. Niet alleen hebben de verantwoordelijke docenten de keuze gemaakt Van Grieken dit platform te bieden. Op Twitter maakte rector Luc Sels de keuze om dat niet expliciet te veroordelen. Volgens de rector mag Tom van Grieken dus eigenlijk gastcolleges komen geven aan zijn universiteit. Het is inderdaad zo dat blijvend in debat gaan belangrijk is, maar een gastcollege doceren is geen debat. De KU Leuven zegt geen plaats te hebben voor racisme en discriminatie. Om dat in de praktijk te brengen, verwachten we dan ook dat de universiteit nooit meer op een dergelijke manier een platform biedt aan extreemrechts.
werd verstoord door hevige overstromingen. De Hoorn van Afrika gaat gebukt onder de ergste droogte in 40 jaar, met massale hongersnood tot gevolg. In Azië worden rijstvelden overstroomd door zeewater, hoge temperaturen doen koffiebonen in Centraal-Amerika te snel rijpen, de Braziliaanse sojaopbrengsten vallen tegen door droogte. Het lijstje is lang en deprimerend.
Die perfecte storm van oorlog, klimaatverandering en pandemie legt genadeloos de zwaktes van ons globale voedselsysteem bloot. We hebben al onze eieren in een beperkt aantal manden gelegd. Vier multinationals – Archer Daniels Midland, Bunge, Cargill en Louis Dreyfus – controleren 90 procent van de graanhandel. Ze domineren ook de handel in zaden en pesticiden.
Terwijl de supermarkten uitpuilen van de keuzes, is ons menu wereldwijd gestandaardiseerd. In Eating to extinction beschrijft de Britse journalist Dan Saladino treffend de teloorgang op ons bord. Ooit aten we 6.000 verschillende planten. Vandaag haalt de wereldbevolking de helft van haar calorieën uit slechts drie gewassen: rijst, maïs en tarwe. Voeg daar soja, aardappelen, gerst, palmolie en suiker bij, en je hebt 75 procent van de calorieën die ons gaande houden, geproduceerd in enkele grote exportlanden. Een achtste van de wereldwijd verhandelde calorieën komt overigens uit Rusland en Oekraïne.
Die gewassen worden gedomineerd door een handvol variëteiten. Hoewel er 1.500 soorten bananen bestaan, ligt er voornamelijk één in de winkelrekken: de Cavendish. Ook honderden soorten maïs, tarwe, koffie of soja hebben we gereduceerd tot enkele superproductieve hybrides, die met de hulp van kunstmest en pesticiden worden geteeld in grootschalige monoculturen. Het gros van de varkens en melkkoeien wordt gefokt rond de genetica van één ras.
Die ‘groene revolutie’ werd na de Tweede Wereldoorlog op poten gezet om de wereldbevolking beter te kunnen voeden. De opbrengsten explodeerden, de bevolking verdubbelde. Maar nu stevent dat gestroomlijnde model aan een rotvaart af op een crash. We hebben de vele robuuste, lokaal aangepaste variëteiten ingeruild voor gewassen die grote opbrengsten garanderen, maar minder bestendig zijn tegen ziektes en klimaatextremen. De oorlog toont ook wat er gebeurt als één schakel in het interdependente voedselsysteem wegvalt: dan zakt de boel in elkaar. Door de klimaatverandering zullen vaker cruciale schakels wegvallen, ook nadat de wapens in Oekraïne zwijgen. Niet één keer, maar telkens opnieuw.
Daarom is dit niet alleen Poetins hongersnood. Het is een crisis die mogelijk werd gemaakt door een voedselsysteem dat schaalvergroting en machtsconcentratie tot het uiterste heeft gedreven en kwetsbaar is voor schokken en speculatie. Zoals we onze energiebevoorrading hebben uitbesteed aan Big Oil en we de financiële smeerolie van de wereldeconomie overlieten aan Big Finance, hebben we ons dagelijks voedsel toevertrouwd aan de wetmatigheden van Big Food.
‘Het voedselsysteem dat we de voorbije eeuw gecreëerd hebben, zit op een dood spoor’, klonk het in 2019 op de klimaatactietop van de VN in New York. Dat inzicht kwam niet van een klimaatactivist, maar van Emmanuel Faber, de topman van de zuivelgigant Danone. In naam van twintig multinationals hield hij een stevig pleidooi om biodiversiteit opnieuw centraal te stellen in de voedselproductie.
Het valt nog te bekijken of die belofte standhoudt, maar de shift is wel opmerkelijk. Het verbaast dan ook dat de VN en de Wereldbank de huidige crisis door de bril van het dominante netwerk blijven bekijken. De Wereldbank gooit 30 miljard dollar in de strijd om de gevolgen voor de armste landen te temperen. Tegelijk roept voorzitter David Malpass, net als Guterres, op om de internationale voedselstromen vlot te trekken. Dat is ook de insteek van The Economist, dat een overigens erg lezenswaardig dossier wijdde aan ‘the coming food catastrophe’. Om groter onheil af te wenden, stelt het blad, moeten markten worden opengegooid en het Oekraïense graan bevrijd.
Ooit aten we 6.000 verschillende planten. Vandaag haalt de wereldbevolking de helft van haar calorieën uit slechts drie gewassen: rijst, maïs en tarwe
Dat brengt soelaas op korte termijn, maar we begaan een vergissing als we denken dat meer afhankelijkheid van grote exporteurs de voedselzekerheid zal verhogen. De oplossing zit net in grotere variatie, zowel geografisch als in soorten, technieken, producenten en handelsstromen. Wat we nodig hebben, is een veerkrachtig systeem met buffers en risicospreiding, dat het cascadeeffect van geopolitieke en klimaatschokken kan temperen. Tachtig procent van de wereldbevolking woont in landen die netto voedselimporteur zijn. Dat is niet langer houdbaar.
In tijden van voedseltekorten lijkt het roekeloos in te zetten op een duurzamer en fijnmaziger model. Toch kunnen we niet om de vaststelling heen dat het globaliseerde systeem van monoculturen ons kwetsbaar maakt voor de klimaatverandering, en er een van de grote aanjagers van is. Die koerswijziging heeft niets te maken met ideologie of nostalgie. Het is een kwestie van overleven.