Wat doet een schietpartij op school met een kind?
De voorbije kwarteeuw maakten meer dan 300.000 Amerikaanse kinderen een schietpartij mee op school – een hallucinant aantal. Hoe gehavend komen zij uit dat dreigende geweld?
De nachtmerries, waarin ze steevast achterna gezeten werd, bleven jarenlang terugkomen, vertelde Samantha Haviland enkele jaren geleden aan The Washington Post. Ze zou nooit helemaal ontsnappen aan wat haar die ochtend in april 1999 overkomen was. Als zestienjarige overleefde ze het bloedbad op Columbine High School, destijds de dodelijkste schietpartij ooit op een school. Haar vriendin overleefde het niet.
Ook deze week stonden zo’n vijfhonderd leerlingen doodsangsten uit, toen een tiener 19 kinderen en twee leerkrachten doodschoot op een basisschool in Texas. Sommigen dreigen niet ongeschonden uit het drama te komen. Aangrijpend is de getuigenis van de elfjarige Miah Cerillo. Ze overleefde de schietpartij door zich te bedekken met het bloed van een klasgenootje, en te doen alsof ze dood was, vertelde haar tante aan de Amerikaanse nieuwszender NBC.
Sinds het drama in Columbine waren er meer dan 300 incidenten met een schutter op school, waarvan tachtig met minstens één dodelijk slachtoffer. In totaal vielen 185 doden, blijkt uit een inventaris die The Washington Post bijhoudt. In de 23 jaar sinds Columbine voelden 311.000 leerlingen en studenten de dreiging aan den lijve: zij waren op school toen daar ook een schutter rondliep.
Psychologische gevolgen
Zo’n imminente dreiging laat haar sporen na, blijkt uit de verschillende onderzoeken die daarover verschenen zijn. Maar hoe sterk ervaren kinderen de psychologische gevolgen, en hoe blijvend zijn die?
Heel wat kinderen en jongeren krijgen na afloop van een schietpartij af te rekenen met een posttraumatische stressstoornis. Die kan gepaard gaan met nachtmerries, nare herinneringen, vermijdingsgedrag, prikkelbaarheid, risicovol gedrag en extreme waakzaamheid: ze zijn op elk moment beducht dat het opnieuw kan
Alleen al in het afgelopen halfjaar maakten circa 65.000 leerlingen en studenten in de VS een schietpartij op school mee
gebeuren. Bij jonge kinderen stellen de ouders vast dat ze een stap terugzetten in hun ontwikkeling: ze gaan opnieuw duimzuigen, slapen weer in het bed van hun ouders, hebben slaap- en eetproblemen en verliezen vaardigheden die ze eerder wel onder de knie hadden. Hoeveel kinderen posttraumatische stress ervaren, is lastig te becijferen. Het hangt af van welke kinderen precies bevraagd zijn en hoelang het incident al geleden was. Ook de definitie van de stoornis maakt uit. Eén studie concludeert, voor eenzelfde schietpartij, dat volgens de ene definitie 9 procent eraan lijdt en volgens de andere 90 procent. Een overzichtsstudie stelt dat ongeveer een op de drie van de aanwezige kinderen last heeft van posttraumatische stress. Daarnaast mondt een schietpartij ook vaak uit in een zware depressie. Al lopen de cijfers ook hier sterk uiteen: van 5 procent in de ene studie tot 70 procent in de andere. Er zijn ook studies die aantonen dat de schoolprestaties van de getroffen kinderen achteruitgaan. Over een stijging van probleemgedrag (alcohol, drugs, criminaliteit) spreken de studies elkaar tegen.
Erg veerkrachtig
Niet ieder kind loopt evenveel risico op langdurige schade. De mate waarin ze blootgesteld werden aan het geweld is bepalend, net zoals hoe goed ze de eventuele slachtoffers kenden. Meisjes, jonge kinderen en kinderen uit armere gezinnen hebben vaker af te rekenen met negatieve effecten. Dat geldt ook voor kinderen die voor het incident al gevoeliger waren voor angst.
Het zijn overigens niet alleen de kinderen die een schietpartij meemaakten die getroffen zijn. Ook kinderen die de drama’s vernemen via de media, voelen zich – op zijn minst op korte termijn, zo blijkt uit de weinige beschikbare studies – minder veilig en angstig.
Maar de studies brengen ook goed nieuws. Hoewel sommige kinderen chronische en ernstige gevolgen blijven ondervinden, is de meerderheid van hen erg veerkrachtig. Binnen enkele maanden herstelt de meerderheid van het trauma en functioneren ze opnieuw even goed als voorheen, stelt een Deense overzichtsstudie.
Maar helaas komen er wel voortdurend getraumatiseerde kinderen bij. ‘Als er geen ingrijpende wapenbeperkingen komen in de VS, is het erg waarschijnlijk dat er nog incidenten plaatsvinden’, schreven de Deense vorsers al in 2018. Uit de cijfers van The Washington Post blijkt dat het aantal schietincidenten in de lift zit. Alleen al het afgelopen halfjaar maakten circa 65.000 leerlingen en studenten een schietpartij op school mee, bij in totaal 31 incidenten. In dat tempo zijn de 311.000 van vandaag er tegen het einde van het jaar bijna 390.000.
Dries De Smet