‘Als ons brein gelooft dat onze fysieke integriteit op het spel staat, kunnen we dat echt voelen’
Meldingen van op jongerenfestival We R Young veroorzaken onrust en paniek bij jongeren. Hoe kunnen festivalorganisatoren hen geruststellen? ‘Angst wortelt vaak in een reëel onveiligheidsgevoel.’
Veertien supporters van KV Mechelen werden vorig weekend onwel tijdens de match tegen Racing Genk. Tijdens de Belgian Pride in Brussel kregen de organisatoren twee meldingen van ‘needle spiking’. Woensdag werd het jongerenfestival We R Young in Hasselt dan weer vroegtijdig stopgezet, nadat 24 jongeren hadden geklaagd over hoofdpijn, misselijkheid en hyperventilatie. Bij een grondige analyse van de urinestalen van vier jongeren op meer dan 200 stoffen werden geen schadelijke stoffen aangetroffen. Op de resultaten van de bloedstalen is het nog wachten, maar voorlopig ontbreekt het aan sluitend bewijs dat het om needle spiking gaat. Toch zit de schrik er bij veel jongeren in.
‘Dat is niet onbegrijpelijk’, zegt sociaal psycholoog Martin Euwema (KU Leuven). ‘Angst wortelt vaak in een reëel onveiligheidsgevoel. De voorbije maanden is grensoverschrijdend gedrag meermaals onder de aandacht gebracht. Dat is onvermijdelijk in ons denken geslopen en dat kan, soms heel onbewust, onze belevingswereld kleuren. Wat je ziet, is dat jongeren elkaar goedbedoelend gaan waarschuwen voor mogelijke gevaren, omdat uitgaan per definitie om plezier draait. Het besef dat zorgeloos dansen geen gegarandeerd recht is, raakt hen in hun veiligheidsgevoel.’
‘Sommige jongeren zijn het ook helemaal niet gewend om uit te gaan, waardoor ze net vatbaarder zijn voor extremer gedrag zoals overmatig drinken of druggebruik. Niet iedereen kan dan nog grondig inschatten wat al dan niet veilig is. Is dit hoe mijn lichaam reageert na 15 biertjes of een xtc-pil?’
Op We R Young in Hasselt werd zelfs geen alcohol geschonken. Toch beweerden de jongeren fysieke verschijnselen te ervaren. Hoe betrouwbaar is ons brein?
‘Ons brein kan slechts een beperkte hoeveelheid informatie aan. Als we in een hoge staat van alertheid verkeren, schakelen onze hersenen over op een soort van alarmstand, waardoor we onze aandacht slechts op een beperkt aantal prikkels kunnen richten. Stress kan fysieke klachten ook sterk uitvergroten. Combineer dat met een sluimerend onveiligheidsgevoel en je komt vanzelf uit bij wat men in de literatuur het nocebo-effect noemt, ofwel een omgekeerd placebo-effect. Als je denkt dat er iets aan de hand is, kan dat een impact hebben op je lichamelijke perceptie.’
Zoals bij de paniek in 1999, toen kinderen plots ziek werden na het drinken van CocaCola Light en mensen vonden dat hun cola vreemd smaakte?
‘Precies. Wanneer ons brein gelooft dat onze fysieke integriteit op het spel staat, kunnen we dat echt voelen, ruiken en proeven. Dat hoeft niet eens zo dramatisch te zijn. Vraag maar eens aan een groep mensen of ze geen jeuk achter de oren hebben. De kans is groot dat ze jeuk krijgen.’
‘Wie zich onveilig voelt, is sneller vatbaar voor mythes. Daarom moeten we altijd proberen na te gaan wat achter angsten schuilgaat’ Sociaal psycholoog
‘Angst komt zelden uit de lucht vallen en
Martin Euwema