Hoe Tom Van Grieken studentenzieltjes wint

Terwijl Tom Van Grieken studenten probeert te charmeren met een gematigd discours en gratis vaten, toont zijn partij zich internationaal en bij de oude garde feller dan ooit tevoren. In het zog van een partij met twee gezichten.

2022-05-28 - Door Simon Andries Foto’s Sebastian Steveniers

Dinsdagavond 17 mei. ‘Linkse ratten! Rol uw matten!’ Meer dan honderd studenten brullen het drie keer gewillig mee in café Ambiorix op de Oude Markt in Leuven. Op een wankele toog neemt Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken het applaus met de glimlach in ontvangst. ‘Leuven … u was geweldig’, zegt hij, waarna de beloofde ‘één of misschien wel twee’ gratis vaten worden aangeslagen.

Hij speecht intussen op automatisme. Exact hetzelfde scenario deed zich eerder deze maand al voor in Hasselt, Aalst, SintNiklaas en Turnhout. Ook daar kwamen nogal wat studenten opdagen voor zijn ‘Tom op Toer’ met gratis bier, maar Leuven is het grootste succes. Het zaaltje dat ze op de bovenverdieping afhuurden, is te klein voor alle kijklustigen. Op de trap naar boven is het aanschuiven.

‘Het wijst op een grotere acceptatie van onze partij’, glundert Jeroen Bolckmans, een medewerker van de partij, aan de deur. Twintig jaar geleden was het wellicht nog ondenkbaar geweest in Leuven, stelt hij vast. ‘Maar in vergelijking met Gent of Brussel zien we hier minder woke-gedoe. De Leuvense studenten zijn iets rechtser.’

Niet welkom in Oostende

Het blijft voor alle duidelijkheid niet evident voor Vlaams Belang om overal voet aan grond te krijgen in de studentensteden. Zo deed de toer geen grote WestVlaamse steden aan omdat er ‘geen geschikte cafés’ gevonden werden. Onder meer in Oostende annuleerden de uitbaters de afspraak, zodra ze hoorden dat het om een Vlaams Belang-meeting ging.

In de Ambiorix waren ze aanvankelijk niet op de hoogte gebracht dat hun zaaltje afgehuurd werd door Vlaams Belang. Maar daar kregen de centen uiteindelijk voorrang op de politieke gevoeligheden. De van oorsprong Nepalese uitbater Mingma Khamba, die ’s avonds nog even poolshoogte komt nemen, is kort van stof en wil er zelf niet veel meer over kwijt.

Hoe dan ook, eenmaal Vlaams Belang een locatie beet heeft, zet de partij meteen al haar (financiële) middelen in. ‘Ze hebben hier héél veel reclame voor gemaakt. Echt op alle socialemedia-platformen hadden ze wel een video’, zegt Gijs Granitzer (18), student rechten. In tegenstelling tot zijn kompaan steekt hij zijn politieke voorkeur ook niet weg. ‘Noteer gerust dat ik in 2024 waarschijnlijk op Vlaams Belang zal stemmen, ook al kan dat nog veranderen’, zegt hij. Granitzer betreurt ook dat ‘je al snel scheef bekeken wordt als je te openlijk voor Vlaams Belang bent’. ‘Je moet je mening toch kunnen uiten zonder daarvoor veroordeeld te worden?’

Vier pinten ad fundum

Het mediaoffensief lijkt geslaagd. Behalve de verwachte aanwezigheid van de radicaal-rechtse Vlaamse studentenvereniging NSV is het publiek ook diverser. Een aantal studentenclubs komt nieuwsgierig een kijkje nemen. Zelfs een neefje van voormalig CD&V-minister Wouter Beke bevindt zich in het publiek. De meesten komen naar eigen zeggen ‘vooral voor de gratis pinten’ en willen niet reageren in de krant. Verschillende studenten duiken weg als de camera van Vlaams Belang hen voor een aftermovie probeert te capteren.

Toch worden de Vlaamse strijdvlaggen, die Vlaams Belang massaal gratis uitdeelt, dankbaar aanvaard. En na de speech is het nog drie uur aanschuiven bij Van Grieken voor een handtekening in de studentencodexen of op de leeuwenvlaggen, ‘liefst in de rechterbovenhoek’. Onder luid gejuich van de studenten drinkt Van Grieken ook minstens vier pinten ad fundum.

‘Hij is superwelbespraakt en hij kijkt echt in onze ogen. Hij is geen politicus die boven ons staat’, zegt een dolgelukkige Alisa Schellaert (19), student handelswetenschappen, met een leeuwenvlag rond haar schouders. Haar twee vriendinnen, die zelf niets met Vlaams Belang te maken willen hebben, staan buiten nog te wachten met een pizza in de hand. Maar zelf wilde ze de passage van Van Grieken niet missen. ‘Vroeger durfde ik er niet voor uit te komen dat ik voor Vlaams Belang was, nu is dat minder een taboe.’

De aanwezige Vlaams Belang-entourage stelt het tevreden vast. ‘Toen ik elf jaar geleden woordvoerder was van Bruno Valkeniers (66), en ook daarna bij Gerolf Annemans (63), lagen we toch moeilijk bij de studenten’, zegt Vlaams Parlementslid Klaas Slootmans. ‘Nu is dat helemaal anders, vooral door de figuur van Tom.’

Verraste studenten

Dat laatste blijkt ook uit de reacties. Net als veel andere studenten maakt ook Granitzer een onderscheid tussen Van Grieken en de oude garde bij Vlaams Belang. ‘Ik ben geen

‘Door Filip Dewinter heeft Vlaams Belang nog altijd de reputatie van een vuile, racistische partij. Bij Tom Van Grieken heb je veel minder dat gevoel’ Gijs Granitzer (18) Student rechten

grote voorstander van Filip Dewinter. Door hem heeft Vlaams Belang nog altijd de reputatie van een vuile, racistische partij. Bij Van Grieken heb je veel minder dat gevoel. Al is het natuurlijk afwachten of Vlaams Belang ook echt beloftes kan waarmaken. Nu teren ze toch vooral op de anti-stem.’

Dat laatste doet Van Grieken in zijn speech niet eens omfloerst. Hij benadrukt dat ‘steeds meer jongeren genoeg hebben van al die politiek correcte woke-onzin’ en van de ‘linkse elite’. ‘Je moet in 2024 niet stemmen voor mijn schoon ogen of voor Vlaams Belang, het is vooral het moment om die politieke elite eindelijk te laten luisteren’, klinkt het.

Veel studenten, zelf de elite van de toekomst, vinden het toch wat te sloganesk. Nadien bombarderen ze Van Grieken een voor een met vragen, gaande van het ontslag van Wouter Beke over de landbouwbedrijven die moeten sluiten tot de roodgloeiende woningmarkt en de ‘Marokkaanse’ burgemeester van Leuven.

Van Grieken toont zich in zijn antwoorden de gematigdheid zelve: hij verlegt de vraag over Vooruit-burgemeester Mohamed Ridouani meteen naar het Leuvense beleid, Beke had niet per se moeten opstappen door een slechte peiling, de wooncrisis gaat ook Vlaams Belang niet zomaar kunnen oplossen en ook over landbouw en stikstof kan en wil hij geen kanten-klaar antwoord geven. De studenten zijn eerder verrast door zijn gematigde antwoorden, maar het slaat wel aan.

Van een radicaal-rechtse NSV’er krijgt Van Grieken de vraag of er niet meer Vlaamse kinderen geboren moeten worden, een identitaire gedachte die onder meer sterk leeft bij Schild & Vrienden-bezieler Dries Van Langenhove. Van Grieken gaat de vraag met een kwinkslag uit de weg. ‘Ik ga mij echt niet moeien met wat er gebeurt in de Vlaamse slaapkamers.’

‘s Avonds benadrukt Van Grieken nog dat ‘wanneer mensen open en onbevooroordeelde vragen stellen, ze ook genuanceerde antwoorden krijgen’. ‘We zeggen waar het op staat en praten nooit naar de mond.’ Maar amper drie dagen na zijn passage in Leuven klinkt zijn boodschap voor een internationaal publiek toch ietwat anders.

‘Hongarije als tegengif’

Vrijdag 20 mei. In het Hongaarse Boedapest stapt Van Grieken met brede glimlach het podium op. Hij is een van de sprekers op de Conservative Political Action Conference (CPAC), een politieke bijeenkomst die geldt als de hoogmis van rechts-conservatief Amerika. Voor het eerst wordt de conferentie in Europa georganiseerd met de Hongaarse premier Viktor Orban als gastheer. Op de sprekerslijst staan ook Amerikanen als Mark Meadows, de voormalige stafchef van ex-president Donald Trump en Fox News-host Tucker Carlson die in het verleden al niet vies bleek van complottheorieën.

Van een genuanceerde boodschap zoals in Leuven valt niet veel meer te merken. ‘Jullie conservatieve Hongaren zijn de freedom fighters van de 21ste eeuw’, zegt Van Grieken onder luid applaus. ‘Het is meer dan ooit duidelijk dat we een tegengif nodig hebben tegen de destructieve krachten van de globalisten. Dat tegengif ligt hier in Hongarije, waar het gezond verstand nog zegeviert, en moet toegediend worden over heel Europa.’ In één adem haalt Van Grieken ook uit naar de woke madness. ‘We zouden plots allemaal het artificiële concept van gender moeten accepteren, maar ik ben blij dat ik dat hier onder jullie niet moet doen.’

Zaterdagavond 14 mei. Behalve Tom Van Grieken houdt ook zijn partijgenoot Filip Dewinter zich niet in voor eigen publiek. ‘Wat we nu meemaken, is een omgekeerde kolonisatie’, speecht hij in de Neptunus in Nieuwpoort. Net als Van Grieken is hij bezig aan een tournee, maar dan om zijn boek Omvolking voor te stellen.

‘We hebben jongeren nodig die onze boodschap delen. We zullen hun het initiatief moeten laten, weliswaar onder toezicht. Dat kan alleen door niet zelfzuchtig te zijn’ Johan Vanblaere Voorzitter Vlaams Belang Nieuwpoort

‘Het is vandaag veiliger om in Kiev rond te wandelen dan in een aantal Brusselse gemeenten’, zegt Dewinter. ‘We zijn in de laatste fase van de Europese beschaving gekomen. Onze cultuur wordt vervangen door de massa-immigratie. En ja, het klopt dat de term “omvolking” afkomstig is van de nazi’s. Ze hebben daar gebruik van gemaakt om macht en grondgebied te veroveren. Alleen verzetten wij ons nu juist tegen die omgekeerde omvolking.’

Dewinter benadrukt daarbij dat demografie belangrijk is en dat vreemdelingen ‘veel meer kinderen op de wereld zetten’. Behalve een migratiestop en een ‘remigratie’ schuift hij als oplossing nog een derde pijler naar voren: ‘We moeten een gezonde gezinspolitiek voeren, zoals in Hongarije of Polen.’ ‘Dat betekent een man en een vrouw en kinderen tot gevolg’, zegt hij. ‘Daarmee wil ik niemand discrimineren, het is mijn probleem ook niet, maar dat moet wel de norm zijn. Dat moeten we onze kinderen aanleren.’

Tijd om plaatsen af te staan

Er valt niet naast te kijken: het contrast tussen het aanwezige publiek in Leuven en Nieuwpoort is groot. Van een verjonging van Vlaams Belang valt in Nieuwpoort nog niet veel te merken. De aanwezigen zijn vooral jarenlange militanten, onder wie een groepje uit Ninove – ‘nergens staan we zo sterk als daar’ – en een groepje uit Borgerhout, dat in Nieuwpoort geniet van het pensioen. De paar jongeren op de boekvoorstelling zijn ofwel lid van de Vlaams-nationalistische beweging Voorpost Bachten de Kupe, ofwel zelf al actief als gemeenteraadslid voor de partij.

In zijn welkomstspeech voor Dewinter stipt de lokale voorzitter Johan Vanblaere het probleem aan. Bij de lokale verkiezingen van 2012 had Vlaams Belang nog bijzonder veel moeite om een verkiezingslijst samen te stellen. In 2018 verging het de partij al iets beter met één zetel in Nieuwpoort. Maar volgens Vanblaere is het tijd voor de oude garde om het wat los te laten. ‘We hebben jongeren nodig die onze boodschap delen’, zegt hij. ‘We zullen hun het initiatief moeten laten, weliswaar onder toezicht. Dat kan alleen door niet zelfzuchtig te zijn.’ Lees: het is tijd om de plaatsen af te staan. Maar aan wie?

Terug naar Leuven. Diep in de nacht benadrukt Van Grieken nog dat er geen verschil is tussen zijn eigen boodschap in Leuven en die van Dewinter. ‘Ons programma is misschien zelfs niet radicaler dan tien jaar geleden’, zegt hij. ‘Maar mijn positie is wel anders. Filip moest Vlaanderen nog overtuigen dat er een probleem is met open grenzen en multicultuur. Dat moet ik niet meer doen. De strijd om de ideeën hebben we al gewonnen’, maakt hij zich sterk. ‘Mensen komen er door sociale media ook gemakkelijker voor uit om Vlaams Belanger te zijn. Ik heb nu meer “luxe” of tijd om de rest van ons programma uit te leggen.’