The Russian patient

Dutch courage. Dutch treat. Double Dutch. De Nederlanders hebben in de Angelsaksische wereld geen al te beste reputatie, afgaand op de uitdrukkingen waarin ze figureren. En dan hebben we de Dutch disease nog niet genoemd. Die is vooral bekend bij economen. Het kenmerkende symptoom van de Hollandse ziekte is een scheeftrekking van de handelsbalans na het ontdekken van exporteerbare grondstoffen. De aandoening werd voor het eerst vastgesteld in het Nederland van de jaren 60. Met name de ontdekking van het aardgasveld in Groningen veroorzaakte een sterke exportstijging. Hoe meer aardgas er naar het buitenland vloeide, hoe sterker de gulden werd ten opzichte van andere munten. Maar die sterke munt maakte andere Nederlandse goederen en diensten duurder voor buitenlandse klanten. Paradoxaal genoeg maakte het gas de Nederlandse economie dus minder competitief. Het versnelde de afbouw van de Nederlandse industrie.

Nederland is intussen genezen. Een paar jaar geleden werd er voor het eerst meer aardgas in- dan uitgevoerd. Maar de ziekte is niet uit de wereld verdwenen. Om de zoveel jaar duikt wel ergens een nieuw geval op. Momenteel lijdt Rusland onder een hevige aanval van de Dutch disease. De appreciatie van de roebel, die de centrale bank in Moskou al herhaaldelijk tot renteverlagingen heeft gedwongen, wordt veroorzaakt doordat de export van olie en gas nauwelijks onder de oorlog lijdt, terwijl de import sterk is teruggevallen als gevolg van de internationale sancties. Eigenlijk leed Rusland al jaren aan de aandoening, maar de symptomen ervan zijn door de oorlog opeens zeer zichtbaar geworden. De sterke roebel is in werkelijkheid het bewijs van economische zwakte: tegenover de export van de grondstoffen staat geen import van andere goederen of diensten. ‘Je wint niets met een handelsoverschot’, legde New York Times-columnist Paul

Krugman onlangs uit. ‘Het laat zien dat je meer aan de wereld levert dan je ontvangt, en dat je niets kan aanvangen met wat dat oplevert.’

Al in 2007 wijdde het IMF een paper aan de vraag of Rusland aan de Hollandse ziekte leed. ‘Het land vertoont alle symptomen, maar de diagnose moet nog bevestigd worden’, luidde de conclusie toen. In 2014 stelde de Duitse bank KfW vast dat de Dutch disease in Rusland begon door te breken, en in 2019 schreef de universiteit van Venetië dat de ziekte in een vergevorderde staat was.

Het ziet er niet naar uit dat genezing snel in het verschiet ligt. De olie- en gasboycot die Europa voorbereidt, zal de Russische handelsbalans meer in evenwicht brengen, maar de economie zelf op de knieën dwingen. Blijvende gevolgen voor de economische gezondheid van Rusland lijken onvermijdelijk.

Rusland lijdt aan de Hollandse ziekte, zelfs in een vergevorderde staat