‘We respecteren premier De Croo. Maar we mogen toch ook zelf nadenken?’
Met een plan van 3 miljard euro zetten de groenen in de Vivaldi-regering alles in op de verhoging van de koopkracht. Voor defensie willen ze geen extra geld vrijmaken. ‘Op dit moment is defensie niet echt prioritair.’
Op een moment dat de regering-De Croo zich warm loopt voor wat een zomerakkoord moet worden rond vele werven, zoals pensioenen, defensie, arbeidsmarkt en koopkracht, willen vicepremiers Petra De Sutter (Groen) en Georges Gilkinet (Ecolo) voor de ecologisten duidelijke krijtlijnen trekken. Vooral koopkracht staat vet omcirkeld op het groene prioriteitenlijstje, zeker in het licht van de nationale staking van morgen. ‘Koopkracht blijft het belangrijkste thema’, zegt Georges Gilkinet. ‘We hebben al voor 3 miljard euro aan tijdelijke maatregelen genomen om de koopkracht van de mensen te ondersteunen. Die waren allemaal nodig, maar we stellen vast dat de lagere middenklasse steeds meer geldzorgen heeft. De laagste inkomensgroepen genieten van het uitgebreid sociaal energietarief. De hogere inkomens worden dan weer goed beschermd door de loonindexering. Maar er is een tussengroep van werkende mensen met bescheiden inkomens die het nog altijd lastig heeft.’
De Sutter: ‘We dringen aan op een belastingkrediet voor al wie tussen het minimumloon en het mediaan brutoloon van 3.500 euro zit. Er moet daardoor minder bedrijfsvoorheffing ingehouden worden. Iemand die in de horeca werkt en per maand zo’n 1.600 euro bruto verdient, zal dan tot 150 euro per maand netto extra overhouden of 1.800 euro op jaarbasis. Dat is elke maand een volle winkelkar. Bij een bediende die 3.000 euro bruto verdient, komt het neer op 40 euro extra netto of jaarlijks 480 euro. We laten werken zo beter lonen, iets wat ook voor ons van belang is. Wie werkt, mag niet het risico lopen naar
Petra De Sutter de voedselbank te moeten gaan.’
‘Zoals we het net hebben uitgelegd, komen we uit bij ongeveer 3 miljard euro. Maar je kunt het voorstel natuurlijk aanpassen. En zo’n koopkrachtondersteuning zal heel wat positieve effecten hebben op de consumptie en de arbeidsmarkt.’
De Sutter: ‘Het zal u niet verwonderen dat we al langer vinden dat de fiscale druk op arbeid lager moet en die op vermogens fairder. We hebben een effectentaks die werkt. Laat ons kijken of we die kunnen uitbreiden (in 2021 bracht die 379 miljoen op bij effectenrekeningen, red.). Ook de discussie over het afromen van overwinsten bij de energiesector loopt.’
De Sutter: ‘Wij pleiten voor een belastingkrediet, geen vermindering. Dat betekent dat mensen een bedrag krijgen uitbetaald op hun rekening, ook wie geen of weinig belastingen betaalt. En wie minder verdient, krijgt meer, het is dus erg gericht in functie van de noden. En mensen beslissen zelf wat ze ermee doen. Dat lijkt ons beter dan fossiele brandstoffen extra te subsidiëren.’
Gilkinet: ‘We hebben gezegd dat we de mensen zo lang als nodig zullen helpen. Maar we zoeken als groenen naar structurele maatregelen die meer efficiënt zijn.’ De Sutter: ‘Wij waren er altijd al voorstander van om de btw te vervangen door een accijns die je veel meer kunt differentiëren en waarmee je beleid kunt voeren. Die discussie zal opnieuw gevoerd worden. Maar daarnaast leggen we dus deze fiscale maatregel op tafel, ook in afwachting van de bredere fiscale hervorming waarvoor we
‘Laat het duidelijk zijn dat wij ons voornemen om de rit tot 2024 uit te doen. Als de regering valt, zijn er 11 miljoen verliezers’
Vicepremier Groen
Gilkinet: ‘Er is inderdaad een probleem met de loonwet sinds de recentste verstrenging ervan onder de regering-Michel. Het laat bedrijven die grote winsten maken niet toe om hun werknemers extra te belonen. Dat is een probleem in tijden van arbeidskrapte. Die bedrijven vrezen mensen niet te kunnen houden. Het lijkt ons beter dat de loonnorm indicatief wordt, eerder dan dwingend. Sectoren die beter boeren, kunnen dan betere lonen geven. Maar bon, dat is niet zo overeengekomen bij de regeringsonderhandelingen. We focussen nu in de eerste plaats op het belastingkrediet.’
‘Er zal meer moeten gebeuren om een werkzaamheidsgraad van 80 procent te halen. Waarom mensen in een asielprocedure of mensen zonder papieren geen toegang geven tot de arbeidsmarkt?’
De Sutter: ‘Goh, als dat het geval was, dan hadden we hier voor 12 miljard euro aan voorstellen gelanceerd.’
Gilkinet: ‘We respecteren de premier. Maar we mogen toch ook zelf nadenken? Dit is geen kunstmatige sortie, hè. We werken als groene fractie samen in de Kamer, onze kabinetten liggen hier op dezelfde verdieping. Ons voorstel past binnen een van de werven die zijn afgeklopt.’
Petra De Sutter
Georges Gilkinet
De Sutter: (lacht) ‘Hoe vaak is dat nu al niet gezegd over deze regering?’
De Sutter: ‘Natuurlijk liggen er moeilijke dossiers op tafel. En we zijn met zeven partijen en vier politieke families. Maar keer op keer zijn we er al uitgeraakt. Het loonakkoord, de artsenquota, hogere pensioenen en lonen, de vergroening van bedrijfswagens, de effectentaks ... En laat het duidelijk zijn dat wij ons voornemen om de rit tot 2024 uit te doen. Als de regering valt, zijn er 11 miljoen verliezers.’
De Sutter: ‘Oh, maar die tussenkomsten lees ik vooral als oproepen tot méér actie en beslissingen, wat wij natuurlijk ook willen. Dat wil niet zeggen dat wij deze regering beu zouden zijn of zo.’
Gilkinet: ‘Als groenen hebben wij misschien meer een gevoel van hoogdringendheid. Dit blijft de meest groene regering ooit. We blijven gefocust op het realiseren van de rechtvaardige klimaattransitie die centraal staat in het regeerakkoord, zeker ik als minister van Mobiliteit. Mijn agenda is vol genoeg tot 2024, wees gerust. Maar het lijkt me normaal in de politiek dat we onze voorstellen op tafel leggen.’
De Sutter: ‘We kijken daar naar uit. Maar dat betekent toch niet dat wij geen ideeën kunnen hebben? Bijvoorbeeld ook over de arbeidsmarkt. Het was goed indien de sociale partners verder geraakt waren in hun bespreking van de arbeidsdeal. Maar we moeten daar nu opnieuw met de regering aan de slag.’
Georges Gilkinet
De Sutter: ‘Ja, de gemaakte afspraken moeten geïmplementeerd worden, samen met de regio’s. Maar er zal meer moeten gebeuren om een werkzaamheidsgraad van 80 procent te halen. Daar zijn experts het over eens. Personen met een handicap moeten makkelijker aan de slag kunnen. Hetzelfde voor mensen met een migratieachtergrond. Laat ons die beter bereiken dan alweer in te zetten op een nieuwe ronde arbeidsmigratie. Waarom mensen in een asielprocedure of mensen zonder papieren geen toegang geven tot de arbeidsmarkt?’
De Sutter: ‘Daar hebben we nu geen teksten over, maar over het principe moeten we durven na te denken. We doen het voor de vluchtelingen uit Oekraïne. Waarom dat niet uitbreiden? We gaan out of the box moeten denken als we voldoende mensen willen vinden voor alle jobs die er zijn.’
Gilkinet: ‘Ik denk niet dat het zo zal lopen. De werven zijn prioriteiten voor de zeven partijen, denk aan de pensioenhervorming, de begroting, enzovoort. Ik denk niet dat we dat nu allemaal aan elkaar moeten gaan koppelen.’
De Sutter: ‘Laat ons zien in welke dossiers we kunnen landen. Maar of ze koppelen daar de goede manier voor is? Ik zou kijken wat het meest urgent is en wat de prioriteiten zijn, ook budgettair. En ja, hogere defensieuitgaven, zelfs op langere termijn, vinden wij nu niet erg prioritair. We trekken het defensiebudget tegen 2030 al gevoelig op tot 1,54 procent. Een miljard euro extra voor de operationele inzetbaarheid van onze troepen. We verdedigen dat. Ik heb trouwens in jullie onderzoek, De Stemming, vastgesteld dat kiezers van alle partijen het moeilijk hebben met een verdere verhoging van het defensiebudget.’ Gilkinet: ‘We hebben vooral middelen nodig voor de transitie inzake energie en mobiliteit. We hebben daar een goede visie op, zowel wat betreft het spoor betreft als offshore energievoorziening. Wat daarover op tafel ligt, is historisch. Daar zitten de jobs van morgen.’
Vicepremier Groen
‘We hebben gezegd dat we de mensen zo lang als nodig zullen helpen. Maar we zoeken als groenen naar structurele maatregelen die meer efficiënt zijn’
De Sutter: ‘Ja, maar als het dan toch maar symbolisch is, waarom het dan toezeggen? Als we ons akkoord geven, moeten we het menen. En op dit moment hebben we nog geen overtuigende argumenten gehoord. Elke euro die je vastlegt, kun je niet uitgeven aan zaken die misschien belangrijker zijn tegen 2035, zoals de klimaat- en energietransitie.’
Gilkinet: ‘Makkelijk loopt dat niet. De Belgische staat stelt duidelijke voorwaarden, bijvoorbeeld rond de nucleaire ontmanteling en de berging van het afval. En Engie heeft als beursgenoteerd bedrijf ook een agenda. Daar een faire deal in vinden, is niet evident. ’
De Sutter:‘We wisten dat het moeilijk zou worden. We hebben dat zelfs voorspeld. De krijtlijnen zijn duidelijk. Geef die onderhandelingen nu tijd.’
Gilkinet: ‘We hebben vooral de mensen beter beschermd tijdens ongeziene crisissen.’ De Sutter: ‘Voilà. Zowel gezinnen als bedrijven. We zaten net op het punt dat onze economische groei de coronacrisis had verteerd toen de oorlog in Oekraïne er kwam. En nu gaan we ook de mensen helpen om de gevolgen ervan op te vangen. Die keuze zullen we altijd maken.’
De Sutter: ‘De cijfers illustreren vooral de nood aan ondersteuning. Het zijn moeilijke tijden en die staan op gespannen voet met de budgettaire doelen. We krijgen nog een jaar respijt van Europa (tot eind 2023 worden landen niet op de vingers getikt voor te grote tekorten, red.) en dat is goed. Maar dat betekent niet dat we de middelen niet verstandig moeten aanwenden. Een rechtvaardige economische en ecologische transitie mogelijk maken, lijkt ons inderdaad verstandig. En dat vraagt investeringen.’
Vicepremier Ecolo
‘Als groenen hebben wij misschien meer een gevoel van hoogdringendheid. Dit blijft de meest groene regering ooit’
Vicepremier Ecolo