EU trekt Orban stapje voor stapje mee in Russisch olie-embargo

De kansen stijgen dat er tegen eind dit jaar een Europees embargo komt op ruwweg 90 procent van de Russische olie, al blijft de Hongaarse premier Viktor Orban met de voeten slepen.

Sinds de goedkeuring van het vijfde sanctiepakket op 8 april zijn nog eens 74 Oekraïense kinderen om het leven gekomen. Sluit de rangen, want interne verdeeldheid speelt Rusland in de kaart, en keur het zesde sanctiepakket met het olie-embargo zo snel mogelijk goed. Dat was de kernboodschap die Volodimir Zelenski via video meegaf aan de Europese leiders. De Oekraïense president viseerde deze keer niemand persoonlijk, maar iedereen wist welke Europese leider op de rem staat.

Aanvankelijk leek de kans reëel dat de Europese leiders snel tot een akkoord zouden komen over het zesde sanctiepakket op hun top in Brussel. De ambassadeurs van de 27 lidstaten, inclusief de Hongaarse diplomaat, waren het gisterochtend eens geraakt over een compromistekst voor het heikele punt: een embargo op Russische olie vanaf eind dit jaar.

Tegemoetkoming

‘De Europese Raad is het erover eens dat het zesde sanctiepakket tegen Rusland de import van ruwe olie en petroleumproducten zal omvatten, met een tijdelijke uitzondering voor ruwe olie die via pijpleidingen binnenkomt’, luidde het in de ontwerpconclusies. Dat was de grote tegemoetkoming aan Hongarije, dat door zijn ligging geen direct alternatief heeft voor Russische olieleveringen via de Drusjba-pijpleiding en zware investeringen moet doen om zijn infrastructuur aan te passen. Ook Slovakije en Tsjechië kunnen op een uitzondering rekenen.

Omdat Duitsland en Polen zich ertoe verbinden vanaf eind dit jaar geen Russische olie meer te importeren via de tak van de Drusjbapijpleiding die hen bevoorraadt, zou 90 procent van de Russische olie onder het embargo vallen. ‘Dit is een opvallend resultaat voor de EU, die verenigd is’, zei een Europese functionaris.

Behalve het olie-embargo omvat het zesde sanctiepakket ook de afkoppeling van de Sberbank van het internationaal betalingssysteem Swift en de toevoeging van een reeks individuen en organisaties aan de sanctielijst – onder wie de Russische patriarch Kyrill.

Maar toen kwam Viktor Orban binnen in het Europa-gebouw. ‘Op dit moment is er geen compromis’, verklaarde hij, daarbij zijn eigen ambassadeur voor schut zettend. De schuld voor de impasse schoof hij in de schoenen van de Europese Commissie, die volgens hem eerst sancties voorstelde en pas daarna naar oplossingen zocht voor Hongarije, Tsjechië en Slovakije, die geen toegang hebben tot de zee voor alternatieve leveringen.

Nieuwe voorwaarde

Over de piste van de uitzondering voor pijpleidingen kon Orban moeilijk anders dan positief zijn – zijn regering drong er wekenlang op aan. ‘Maar als er een ongeval gebeurt met de pijpleiding die door Oekraïne loopt, moeten we Russische olie vanuit andere bronnen kunnen betrekken, over zee’, aldus

Orban, die zo een nieuwe voorwaarde op tafel legde.

Het werkte de premier van Letland, Arturs Karins, danig op de zenuwen. ‘Om vrede en veiligheid in Europa te hebben, moet Rusland de oorlog verliezen. Daarom moeten we Oekraïne militair helpen en via sancties maken dat Rusland zijn oorlogsmachine niet kan blijven financieren. Maar we lopen ons vast in details en vergeten het grote plaatje’, stelde hij.

Het was aan de Europese diplomaten, keien in het bedenken van creatieve oplossingen, om met een uitweg te komen. Zo ontstond het idee dat de 27 leiders op de top hun politieke zegen zouden geven, waarna de juridische procedure voor de goedkeuring van het zo goed als volledige pakket voor eind deze week zou worden afgerond. Om de overblijvende technische kwesties rond de Drusjba-pijpleiding op te lossen, zouden diplomaten en ministers enkele weken extra krijgen.

De 27 leiders zijn het ook principieel eens om Oekraïne nog dit jaar tot 9 miljard euro toe te stoppen, zodat het land kan blijven functioneren en het lonen kan blijven betalen. Kiev heeft daarvoor maandelijks 5 miljard euro nodig. Of het om leningen of giften gaat, en hoe de verhouding ligt, moet nog worden uitgemaakt. Om de reconstructie van Oekraïne op middellange termijn te financieren, komt er een platform waar ook andere landen en organisaties aan zullen deelnemen.

‘We lopen ons vast in details en vergeten het grote plaatje’

Arturs Karins

Premier Letland