Ex-medewerkers en collega’s in de bres voor Fabre
Terwijl Jan Fabre niet in beroep gaat tegen zijn veroordeling, kanten 175 ex-medewerkers en collega’s zich tegen het karikaturale beeld van de theatermaker als een ‘racistische, gewelddadige aanrander’.
Eind april werd theatermaker en beeldend kunstenaar Jan Fabre (63) door de correctionele rechtbank van Antwerpen veroordeeld tot een gevangenisstraf van achttien maanden met uitstel. Hij moest zich verantwoorden voor aanklachten van twaalf danseressen over geweld, pesten op het werk, aanranding van de eerbaarheid en vernederingen. Het ging onder meer over ongewenst tongzoenen, kwetsende opmerkingen tijdens repetities en seksuele toenaderingen bij privéfotoshoots. Uiteindelijk bleken zes klachten volgens de rechtbank gegrond. Die zag een terugkerend patroon, waarbij Fabre zijn machtspositie als regisseur misbruikte en seksueel overschrijdend gedrag stelde bij jonge danseressen.
Gisteren verviel de termijn om beroep aan te tekenen. Advocate Eline Tritsmans liet weten dat Jan Fabre ontgoocheld blijft dat er geen volledige vrijspraak kwam, maar dat hij berust in het vonnis. ‘Beroep aantekenen zou betekenen dat de hele controverse rond de persoon van Jan Fabre een nieuw leven gaat leiden en dat ziet de theatermaker liever niet gebeuren’, klinkt het in een persbericht. ‘De reputatieschade is onherroepelijk.’
Artistieke vrijheid Tritsmans is scherp voor de manier waarop de rechtbank zich door deze uitspraak heeft bemoeid met de artistieke vrijheid van een kunstenaar. Ook 175 (ex-)medewerkers en collega’s uit de theaterwereld lanceerden op eigen initiatief vanuit het collectief Reframe een statement waarin ze zich kanten tegen het karikaturale beeld van Fabre als een ‘racistische, gewelddadige aanrander’. Het gaat om dezelfde brief die in 2019 naar het kabinet van toenmalig minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) werd gestuurd. Aan de toenmalige ondertekenaars werd – vóór het vonnis – gevraagd of ze hun steun wilden herbevestigen. Dat lijken velen te hebben gedaan.
Het gaat onder meer om fotograaf Dirk Braeckman, acteur Gène Bervoets, auteurs Stefan Hertmans en Jeroen Olyslaegers, muzikant Stef Kamil Carlens en extheaterdirecteur Hugo De Greef. Ook actrice Clara Cleymans tekende intussen. Olyslaegers, die betrokken was bij Mount Olympus, bevestigt dat het vonnis zijn steun aan Fabre niet veranderd heeft. ‘Veel performers hebben de samenwerking met Jan ervaren als zeer waardevol, hun statement is ook belangrijk. Ik heb veel repetities meegemaakt en daarin waren de parameters altijd zeer helder, er was ook geen onderscheid tussen de behandeling van mannen en vrouwen. Over de rest kan ik niet oordelen.’
Fabre zelf benadrukt met klem ‘dat hij nooit de bedoeling heeft gehad om acteurs of dansers te kwetsen’.
‘Veel performers hebben de samenwerking met Jan ervaren als zeer waardevol. Hun statement is ook belangrijk’
Jeroen Olyslaegers
Een van de 175 ondertekenaars van het statement
Onzekere toekomst
Ook de slachtoffers die zich burgerlijke partij stelden – de twaalf danseressen en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – tekenen geen beroep aan en zijn opgelucht dat de strafrechtelijke procedure nu achter de rug is. ‘Het leek wel een eindeloze marathon’, klinkt het in een reactie. ‘Voor slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag, zeker door een dader in een machtspositie, is het erg moeilijk om te spreken. Het is voor elk van ons een persoonlijke overwinning dat we onze stem hebben durven te laten horen. Dat de rechtbank heeft geluisterd en ons gelooft, is een belangrijke tweede overwinning. Dat Fabre gestopt wordt in zijn schadelijke patroon en geen slachtoffers meer mag maken, is een derde overwinning.’
Fabre vliegt niet achter de tralies: als hij de komende vijf jaar geen soortgelijke feiten pleegt, blijft hij op vrije voeten. De vraag is of hij met een strafblad kan aanblijven als artistiek leider van zijn gezelschap Troubleyn. Voorzitter van de raad van bestuur Chantal Pauwels wilde alvast niet reageren. De voorbije maanden zette Troubleyn zijn activiteiten gewoon voort, zo is er dit weekend opnieuw een publieke tr y-out van de nieuwe creatie Elle était et elle est, même met Els Deceukelier. Los van de positie van Fabre is de toekomst van Troubleyn in elk geval hoogst onzeker: door het negatief advies van de beoordelingscommissie is de kans erg groot dat het gezelschap zijn werkingsmiddelen verliest voor de periode 2023-2027.