Extern meldpunt moet studenten beter beschermen
Het gerecht is binnengevallen in een manege in Arendonk voor fraude met paarden. Er werden ook verwaarloosde dieren en zelfs zezels – een kruising van ezels en zebra’s – ontdekt.
‘Wij komen uit een gepassioneerde paardenfamilie. We zetten ons elke dag in voor de paardensport.’ Zo staat het te lezen op de website van de geviseerde manege in Arendonk.
De eigenaar is Whyley V.H. (26), die er samen met zijn vrouw en kinderen woont. Op sociale media pronkt hij met zijn vele paarden, maar ook met exotische dieren en zelfs zezels – een kruising van een ezel en zebra. Tijdens een grootschalige inval gisterochtend werd V.H. gearresteerd, omdat het gerecht ervan overtuigd is dat hij op grote schaal fraude pleegde en grof geld verdiende, ook met verwaarloosde dieren. Zo zou hij vooral gesjoemeld hebben met de verkoop en slachting van dieren. De eigenaar zou de dieren ook omkatten naar paardenvlees, zodat ze in voedsel terechtkomen.
‘Uit het onderzoek blijkt dat er systematisch geknoeid werd met dierenpaspoorten en microchips en dat er inbreuken waren tegen de registratieplicht’, zegt het Antwerpse parket. ‘Het gaat niet alleen om frauduleuze handel in paarden, maar ook om exotische en beschermde dieren.’
Volksgezondheid
Parketwoordvoerder Kristof Aerts stelt dat het om ‘fraude op grote, industriële schaal’ gaat. ‘Uit het verdere onderzoek kwam ook aan het licht dat aan dieren een nieuwe identiteit wordt gegeven om hen als slachtpaarden of als hobbypaard te kunnen verkopen. Zo wordt er een financieel voordeel uitgehaald, maar bestaat er mogelijk een risico voor de volksgezondheid en wordt geen rekening gehouden met het dierenwelzijn.’
Op de manege werden behalve paarden, pony’s en ezels dus ook exotische, beschermde vogels aan
Kristof Aerts getroffen. Schrijnende taferelen waren het. Verschillende dieren bleken zwaar verwaarloosd en er lagen plassen bloed van ter plaatse uitgevoerde castraties. Er stonden ook vreemde rassen op de wei, zoals paarden met rare pigmenten, en dus ook zezels, waarvan de oorsprong nog onderzocht moet worden. Werden ze door de eigenaar gekweekt of illegaal ingevoerd in ons land?
Verder onderzoek moet dat nu allemaal uitwijzen. Bij de inval werden zes mensen opgepakt. Opmerkelijk: onder hen ook Kristel V.H. (55) uit Duffel, de moeder van Whyley. En zijn stiefvader Dirk V.L. (55), aan wie het gerecht al jaren een vette kluif heeft. In 2016 werd hij voor het laatst veroordeeld tot vijf jaar cel omdat hij vijftien Vietnamezen de grens over had gesmokkeld. Maar in 2001 werd de veehandelaar ook veroordeeld tot acht maanden cel na een incident aan de schapenmarkt in Anderlecht. Daar had hij Gaia-boegbeeld Michel Vandenbosch in elkaar geslagen.
Ook een Spanjaard en twee Walen werden opgepakt, onder wie een louche vleesboer die gelinkt wordt aan een zware motorclub. De verdachten worden voorgeleid bij de onderzoeksrechter, die over hun verdere aanhouding beslist.
De dieren zijn intussen in beslag genomen. Deskundigen gaan ze verder onderzoeken. Opvallend: de manege van Whyley V.H. ligt op hetzelfde domein waar vroeger een drugshandelaar jarenlang hasj smokkelde. Bij de huiszoekingen van gisteren werden nog negen voertuigen, cash geld en een wapen in beslag genomen.
Er komt dan toch een extern meldpunt voor studenten die het slachtoffer zijn geworden van grensoverschrijdend gedrag of geweld.
Het externe meldpunt zal los van de scholen en universiteiten werken. Studenten kunnen ervoor kiezen om eerst de mogelijkheden van hun eigen instituut uit te putten, of ze kunnen meteen naar het externe meldpunt stappen. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) heeft hierover een akkoord bereikt met de Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora), de Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) en de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS).
Elke school of instelling zal een centraal register moeten bijhouden van alle meldingen die ze over grensoverschrijdend gedrag heeft ontvangen. Ook de meldingen die bij het externe meldpunt binnenlopen, zullen daaraan worden toegevoegd. Zo kunnen patronen sneller worden opgemerkt: komen er vaker meldingen binnen uit dezelfde vakgroep, of over een specifiek persoon?
Elke hogeschool of universiteit moet een verantwoordelijke aanstellen die erover waakt dat de meldingen actief opgevolgd worden.
Er komt ook een beschermend kader voor studenten, dat vastlegt hoe zij geïnformeerd worden over hun rechten en de mogelijke procedures. De rol van de vertrouwenspersoon wordt versterkt.
Hiërarchische relaties
Grensoverschrijdend gedrag komt voor in de hele samenleving, en dus ook in het hoger onderwijs, zegt minister Weyts.
Rik Van de Walle ‘In hogescholen en universiteiten bestaan er veel hiërarchische relaties, tussen docent en student, en ook tussen personeelsleden onderling. Collega’s moeten elkaar vaak beoordelen en beïnvloeden zo elkaars carrière, wat extra risico kan inhouden op grensoverschrijdend gedrag. Daarom is het goed dat de neuzen nu in dezelfde richting staan’, aldus de minister.
Onder rectoren leeft toch nog terughoudendheid. ‘Er is een principieel akkoord’, zegt Herman Van Goethem, rector van de Universiteit Antwerpen. ‘Dat moet nog worden afgestemd op de bestaande procedures’.
Eenzelfde geluid horen we bij de Gentse rector Rik Van de Walle. ‘We vinden het zeer belangrijk dat de werking van het meldpunt glashelder wordt omschreven, dat het rekening houdt met de specificiteit van elke instelling, en dat de werking van het meldpunt maximaal afgestemd wordt op de procedures binnen iedere instelling. We willen de concrete invulling graag verder uitwerken in nauwe samenwerking met de Vlaamse overheid.’
De voorbije maanden is pijnlijk duidelijk geworden dat meerdere universiteiten worstelen met hun aanpak van zulke dossiers. Zo hekelden slachtoffers onder meer de gebrekkige transparantie en slagkracht van tuchtprocedures. Het centrale register zou daar komaf mee maken middels doorgedreven opvolging.
Rector Luc Sels (KU Leuven) onderschrijft het belang van dit akkoord, maar nuanceert meteen dat het voor zijn universiteit weinig ingrijpend zal zijn. ‘De KU Leuven publiceert nu al ieder jaar het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag’, zegt Sels. ‘Als deze ingrepen maken dat elke universiteit hetzelfde doet, kan ik daar niets op tegen hebben.’
‘Aan dieren wordt een nieuwe identiteit gegeven om ze als slachtpaard of hobbypaard te kunnen verkopen’ Antwerps parket
‘We vinden het zeer belangrijk dat de werking van het meldpunt glashelder wordt omschreven’ Rector UGent
1. België loopt achter op noorderburen
In de rangschikking van de 47 leden van de Raad van Europa staat België op een gedeelde elfde plaats, met Oostenrijk, IJsland en Luxemburg. De Scandinavische naties, maar ook de buurlanden Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, doen beter. Frankrijk doet het iets minder goed. Vanuit België gaan er relatief weinig zaken naar het Mensenrechtenhof in Straatsburg, maar die worden minder vaak onbehandeld afgewezen dan bij vele andere West-Europese landen. Van de behandelde zaken leidt 71 procent tot een veroordeling. Voor Denemarken gaat het om 33 procent.
Ook bij de rechtzetting van mensenrechtenschendingen laat België steken vallen. De laatste tien jaar had ons land jaarlijks gemiddeld meer dan zestien zaken die wijzen op nieuwe, structurele mensenrechtenproblemen, maar die nog niet werden aangepakt. Ter vergelijking: voor Nederland gaat het om minder dan de helft. ‘In vergelijking met onze noordelijke buurlanden loopt ons land achterop voor bijna alle parameters’, zegt Lambrecht.
2. Oekraïne zwakste van de klas
Oekraïne is veruit de zwakste leerling van de klas. Een nuancering is dat er door de langdurige nationale en later Straatsburgse processen vertraging op de cijfers zit, waardoor de verglijding van de democratie in landen als Rusland of Turkije nog niet helemaal verrekend is. ‘Maar de slechte prestaties van Oekraïne, en ook die van BosniëHerzegovina en Servië, doen vragen rijzen over hun eventuele EU
Op dit moment zijn in Straatsburg liefst 18.000 zaken uit Rusland in behandeling. Vorig jaar ging bijna een op de vier uitspraken van het Mensenrechtenhof over Rusland. Het land legde in 2015 ook wettelijk vast dat het Grondwettelijk Hof bepaalde Straatsburgse uitspraken naast zich kan neerleggen. Na de inval in Oekraïne kondigde de Raad van Europa aan Rusland eruit te zetten, waarna het land zelf besloot uit de Raad en dus het Europees mensenrechtenverdrag te stappen. Het aantal leden bedraagt nu nog 46.
3. Polen en Hongarije glijden af
Theorie is niet alles. Het EVRM is in het rechtssysteem van de noordse landen of het Verenigd Koninkrijk historisch dan minder sterk ingebed, ze leven het verdrag wel goed na. In Oost- en Centraal-Europa geldt grotendeels het omgekeerde. ‘Een sterke verankering op papier vertaalt zich in de praktijk lang niet altijd in een goede naleving’, zegt Lambrecht. Landen als Estland of Tsjechië doen het goed. In Polen en Hongarije gleed de rechtsstaat de laatste jaren af en dat is in de cijfers goed zichtbaar. Ook het Poolse Grondwettelijk Hof blokkeert nu formeel bepaalde arresten uit Straatsburg.
Goede prestaties hangen nauw samen met factoren als rijkdom en kwaliteit en stabiliteit van de democratie, stelt het onderzoek. Ook het aantal jaren dat een land in het Europese mensenrechtensysteem zit, is belangrijk, maar factoren als economische moeilijkheden (Griekenland), autocratische neigingen (Turkije, Polen, Hongarije) of structurele disfuncties (Italië) kunnen een grote rem zijn.
Matthias Verbergt