Hoe brozer ze wordt, hoe geliefder ze is
Vier dagen lang vieren de Britten dat koningin Elizabeth zeventig jaar op de troon zit. Met de jaren zijn de Britten meer van haar gaan houden. Maar wat als de Queen er niet meer zal zijn? Dominique Minten vanuit Londen, Verenigd Koninkrijk
‘Waarom de koningin nog altijd ongelooflijk populair is?’ Mandy Rose moet er geen seconde over nadenken. ‘Omdat ze al zeventig jaar een toonbeeld van professionaliteit is. Ze is totaal toegewijd aan haar job. Ze wist donders goed wat haar te wachten stond toen ze koningin werd. Nooit heeft ze geklaagd over het leven dat ze verplicht is te leiden. Dat kun je niet van alle leden van de koninklijke familie zeggen.’ Ze lacht. ‘En neen, ik ga daar geen namen op plakken.’
Rose zit samen haar vriendin Linda op het voetpad voor The Royal Mews Shop, aan de achterkant van Buckingham Palace. Dichter bij het koninklijk paleis raken ze niet. Het is 11 uur ’s ochtends en in de wijde omgeving van het paleis is er geen doorkomen meer aan. De politie heeft de toegangswegen afgesloten en stuurt iedereen richting Hyde Park. ‘We hadden graag de militaire parade gezien langs The Mall, maar daar raakten we vanochtend vroeg al niet meer’, zegt Rose die vanuit Chelmsford in Essex naar Londen is gespoord. ‘We zullen het moeten doen met de vliegshow van 13 uur. Ons hoor je daarover niet klagen.’
Tot zondag vieren de Britten – en de hele Commonwealth – dat koningin Elizabeth (96) zeventig jaar op de troon zit. Platina is de vakterm voor deze verjaardag. Dat het in Londen al op de eerste dag storm zou lopen, stond in de sterren geschreven. Premier Boris Johnson gaf iedereen twee extra
‘Ze is altijd de koningin geweest van iedereen, ook van de minderheden. Daar kun je toch alleen maar respect voor hebben’
Wayne Morris Elizabethfan
dagen vakantie en de koningin zou hoogstpersoonlijk op het balkon van Buckingham Palace verschijnen om de troepen te schouwen. De rest van het vierdaagse jubileumfeest blijft ze in Windsor Castle, waar ze zich bijna permanent heeft terugtrokken. Haar leeftijd begint haar steeds meer parten te spelen. Eerdere plannen om de viering vandaag in St Paul’s Cathedral bij te wonen, werden afgelast.
Zonder Queen? Ondenkbaar
Maar van terugtreden is geen sprake. Tot haar laatste adem zal ze koningin blijven en de Britten vinden dat goed. ‘Ze heeft haar hele leven voor dit land gegeven’, zegt Wayne Morris, die helemaal uit Cornwall naar Londen is afgezakt. ‘Ze is altijd de koningin geweest van iedereen, ook van de minderheden. Daar kun je toch alleen maar respect voor hebben.’
Neen, kritische bedenkingen zijn dezer dagen niet op te tekenen. De koninklijke familie mag dan vol rare snuiters zitten, Elizabeth II staat daar ver boven. Dat verklaart waarschijnlijk waarom de republikeinse gedachte al decennia weinig aantrekkingskracht heeft op het Britse eiland. Zelfs de Schotten roepen er nauwelijks om.
Er bestaat wel een actiegroep Republic. Toen vorig jaar prins Andrew kniediep in het Epsteinschandaal weggezonken was en ook prins Charles’ liefdadigheidsorganisaties in opspraak kwamen, dachten de republikeinen dat hun tijd gekomen was. Op grote affiches riepen ze om de afschaffing van het koningshuis. Een lang leven waren die affiches niet beschoren.
Hoe ouder en brozer Elizabeth wordt, hoe meer de Britten haar op handen dragen. Niemand lijkt zich het land te kunnen voorstellen zonder de Queen. Voor de meeste Britten is ze er ook altijd geweest. Volledig opgetrokken uit plichtsbesef heeft ze het land (en haar familie) door de meest woelige tijden geloodst.
Yards en ounces
Toen ze vijftig jaar op de troon zat, zei ze dat ze het als haar taak zag ‘haar land door de veranderde tijden te leiden’. ‘Verandering is een constante geworden, het vraagt almaar meer discipline’, bekende ze. Twintig jaar later is de chaos in het koninkrijk alleen maar groter geworden. Dat het nu geleid wordt door de grootste chaoot van Westminster is misschien wel tekenend voor de tijd én het land.
Boris Johnson is de veertiende premier met wie Elizabeth moet samenwerken. Hij feliciteerde haar in een Latijnse tweet. ‘Vivat regina Elizabetha’ en hij bedankte haar voor haar ‘niet aflatend plichtsbesef’. Of Elizabeth ook zo over hem denkt, is twijfelachtig. Rose gnuift. ‘Er is geen grotere tegenstelling mogelijk dan tussen hen twee. In Buckingham Palace hebben tijdens de lockdown geen feestjes plaatsgevonden. Zelfs op de begrafenis van haar man zat ze helemaal alleen in de kapel.’
In de donkerste dagen van de coronacrisis riep ze de Britten op vol te houden: ‘Zelfdiscipline, stille, maar goedgezinde vastberadenheid karakteriseren dit land. Trots zijn op wie we zijn is niet iets van het verleden, maar van het nu en de toekomst.’
De feestdagen komen voor Johnson in elk geval niet ongelegen. Ze geven hem even afleiding, want sinds vorige week dreigt hij weer weg te zinken in het moeras van Partygate. Het rapport dat topambtenaar Sue Gray vorige week bekendmaakte, blijft etteren in zijn Conservatieve Partij. Steeds meer parlementsleden van zijn eigen fractie hebben een brief ingediend waarin ze hun vertrouwen opzeggen in de premier. In de media groeit de overtuiging dat het er wel eens genoeg kunnen zijn om een echte vertrouwensstemming te organiseren. Als vervolgens de helft plus 1 van
‘Ik hoop dat het snel de beurt is aan William en Kate. Je mag er toch niet aan denken dat de oude Charles ook nog eens dertig jaar op de troon gaat zitten’
Linda Elizabethfan
de Conservatieve parlementsleden het vertrouwen opzegt, is Johnson geen premier meer.
Voorlopig lijkt dat een weinig realistisch scenario. ‘De oppositie blijft te zwak’, zegt Morris. ‘Bij een sterke oppositie had hij er al lang gelegen. Ik ben zelf een Conservatieve stemmer, maar de manier waarop Johnson de boel blijft beliegen, vind ik ondermaats.’
In elk geval moet Johnson alles uit de kast halen om zijn Brexitgezinde fractie gunstig te stemmen. Daarvoor is geen idee te gek. Zo zou hij de festiviteiten willen aangrijpen om het oude Engelse Imperial Standard System voor maten en gewichten weer in te voeren. Rekenen in yards en ounces zijn een ‘oude vrijheid’, zegt hij. De Queen vindt het waarschijnlijk best een goed plan, want ook zij houdt van de tradities. Ze denkt niet in jaren, maar in eeuwen, zeker als het over de monarchie gaat.
Eeuwige kroonprins
Maar wat als de Queen er niet meer is? Kunnen de Windsors haar dood overleven? In de populariteitspolls bengelt Charles – de eeuwige kroonprins – steevast onderaan. Zijn vrouw Camilla daarentegen wordt almaar populairder. ‘Toch hoop ik dat het snel de beurt is aan William en Kate’, zegt Linda. ‘Je mag er toch niet aan denken dat die oude Charles ook nog eens dertig jaar op de troon gaat zitten.’
Zeker is dat de monarchie het veel moeilijker zal krijgen. De jonge generatie heeft veel minder affiniteit met koningshuis, blijkt uit peilingen. En ook de overzeese gebieden haken af. Barbados ruilde vorig jaar al de koningin in voor een president en ook de premier van Jamaica vertelde in maart aan William en Kate dat zijn land die stap overweegt.
Maar de komende dagen is dat debat niet aan de orde. De Queen leeft en dat wordt gevierd veel en luide kanonschoten en lange feesttafels in het hele land.