Een safe space op een festival is nog iets anders dan in de club
Grensoverschrijdend gedrag, drugs in drankjes en in naalden … Het nachtleven heeft momenteel niet zo’n beste reputatie. Dat dreigt nu over te slaan op de festivalzomer. Kunnen safe spaces en meldpunten helpen voor een veilig gevoel?
Zaterdagavond, tegen middernacht. Er ontstaat stilaan een rij voor de ingang van technoclub C12 onder het Centraal Station van Brussel. ‘Hier zorgen we voor elkaar. We tolereren geen discriminatie zoals racisme, seksisme of homofobie en geen geweld, drugsgebruik of elke vorm van opdringerig gedrag’, klinkt het aan de ingang van de club. Mahdi, de nachtmanager van dienst, loopt heen en weer en praat met medewerkers en securitymensen.
Mahdi, die niet met zijn achternaam in de krant wil, is ervoor verantwoordelijk dat de feestgangers op de hoogte zijn van de huisregels. Wie zich daar niet aan wil houden, komt er niet in.
‘Alle medewerkers weten wat er moet gebeuren als er een melding van grensoverschrijdend gedrag of discriminatie gemaakt wordt’, zegt hij. ‘We hebben ook enkele vrouwen aangenomen die incognito in de club rondlopen. Als zij iets zien wat niet door de beugel kan, grijpen ze in.’
Zijn uitleg geeft je het gevoel dat er voor je gezorgd zal worden. Dat gevoel blijft nadat de security je gefouilleerd heeft. In de grote hal staat links een jonge vrouw achter de helpdesk. Op de toog liggen, behalve oordopjes, ook mandarijntjes voor wie even nood heeft aan snelle suikers. Het doet wat absurd aan, in een nachtclub.
‘Het vraagt enorm veel werk en aandacht om dit goed te organiseren’, zegt Kevin Huerta, een van de oprichters van C12. Hij voegt er meteen aan toe dat het onmogelijk is om een veilige ruimte te creëren voor iedereen. ‘Maar we doen elke avond ons best.’ Net daarom wil de club liever niet beschreven worden als een ‘safe space’, al ervaren de feestgangers dat wel zo.
‘C’est trop chouette’, zegt Elsa Pochet (22) uit Anderlecht over die mandarijntjes. ‘Ik ga vaak uit in Brussel en ik heb intussen al heel wat gehoord, gezien en meegemaakt. Nergens voel ik me veiliger dan in C12’, zegt ze. Ze zit in haar beha in de rokersruimte gehurkt en vertelt enthousiast waarom ze hier graag feest. ‘Respectloos gedrag zal hier niet getolereerd worden. Daardoor voel ik me op mijn gemak.’ Ze vertelt dat een vriendin vorig week nog iets naars meemaakte in deze club. ‘Ze werd ongewenst aangeraakt door een vreemde kerel. Ze voelde zich niet goed. Een vrouw sprak ons aan en vroeg of
er iets aan de hand was. Ze bleek een van die undercover vrouwen te zijn, want toen mijn vriendin de man aanwees, zette ze hem meteen buiten.’
C12 hecht al sinds 2019 belang aan het creëren van een veilige omgeving, maar nam in oktober vorig jaar bijkomende maatregelen. Dat deed ze na de stortvloed aan getuigenissen over grensoverschrijdend gedrag in het Brusselse
nachtleven op sociale media onder de hashtag #balancetonbar. De verhalen kwamen los nadat een barman van de Elsense cafés El Café en Le Waff werd beschuldigd van verkrachting. De onlinegetuigenissen werden gevolgd door meerdere betogingen en protestacties. Uiteindelijk kwam burgemeester Philippe Close (PS) ook zelf met een plan tegen intimidatie en geweld in het nachtleven.
Waar is Angela?
De vraag is hoe je dat doet, anderen een gevoel van veiligheid geven. Op een groot event is de dynamiek toch anders dan in een club, waarschuwt Sara Dziri. Ze is dj, producer en bedenker van het collectief Not Your Techno. Op hun events, die in verschillende clubs plaatsvinden, brengen ze hun eigen safe-spacebeleid mee. ‘Dat lukt meestal’, zegt ze. ‘Op kleinere evenementen kun je het publiek beter controleren. Ik weet eigenlijk niet of onze maatregelen een blauwdruk zouden kunnen zijn voor een festival als Pukkelpop.’
De festivals proberen nochtans steeds vaker hun steentje bij te dragen. Zo had Horst, een festival in Vilvoorde eind april, op zijn Instagrampagina op voorhand meegedeeld dat de stewards in roze fluohesjes aangesproken konden worden in het geval van grensoverschrijdend gedrag. Ook het Core festival in Brussel, vorig weekend, had affiches opgehangen van de ‘Ask for angela’-campagne. Wanneer iemand zich onveilig voelt, kan die een van de medewerkers vragen waar ‘Angela’ is – een codewoord om aan te geven dat je geholpen wilt worden.
Pukkelpop, Rock Werchter, Tomorrowland en Graspop lanceren dit jaar gezamenlijk ‘We care a lot.’ De grootste festivals van het land hebben samen een werkgroep opgericht om ‘na te denken over wat er achter de schermen nodig is zodat we iedereen een leuke en veilige festivalervaring kunnen geven’, klinkt het ietwat vaag. Maar dat is niet zo eenvoudig, zegt Frederik
Luyten van Pukkelpop. ‘Grensoverschrijdend gedrag op festivals blijft een blinde vlek. Dat maakt het moeilijk om in te schatten welke maatregelen precies nodig zijn.’ Pukkelpop lanceert deze zomer alvast een meldnummer dat dag en nacht bereikbaar zal zijn voor slachtoffers van onder meer grensoverschrijdend gedrag. Het wordt bemand door specialisten van de coördinatiecel van het festival. Extra meldpunten vindt Pukkelpop op dit moment overbodig. ‘Belangrijk is dat hulp zoeken laagdrempelig blijft’, zegt Luyten. Het festival zal nog duidelijk communiceren aan de festivalgangers welke veiligheidsmaatregelen er genomen worden, klinkt het nog.
Draaiboek bij ernstige feiten
Dranouter Festival lijkt op dit moment een van de weinige festivals die zeer concrete maatregelen nemen. Het festival werkte daarvoor samen met het Zorgcentrum na seksueel geweld, de lokale politie en het parket. Op het festivalterrein komen enkele ‘chill zones’ waar slachtoffers melding kunnen maken van onder meer grensoverschrijdend gedrag. Ze zullen er ook tot rust kunnen komen. De organisatie lanceert, net als Pukkelpop, ook een meldnummer. ‘In het verleden hadden we alleen een algemeen infopunt, dat op zich ook gebruikt kon worden voor meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar dat werd niet daarvoor gebruikt’, zegt Sofie Pauwels van Dranouter Festival. ‘Nu we meer durven te praten over grensoverschrijdend gedrag, besloten we extra maatregelen te nemen. We hebben een draaiboek gemaakt voor bij eventuele ernstige meldingen. Elke medewerker wordt daarvan op de hoogte gebracht.’
‘We hebben enkele vrouwen in dienst die undercover in de club rondlopen. Als zij iets zien wat niet door de beugel kan, grijpen ze in’
Mahdi Nachtmanager C12
‘Grensoverschrijdend gedrag op festivals blijft een blinde vlek. Dat maakt het moeilijk om in te schatten welke maatregelen precies nodig zijn’ Woordvoerder Pukkelpop
Frederik Luyten
Elsa Pochet gelooft niet dat een festival de belofte van een safe space kan waarmaken. ‘Ze doen mee omdat het een hype is’, zegt ze. ‘Meestal weet je niet bij wie je moet zijn als je het slachtoffer wordt van grensoverschrijdend gedrag, racisme of queerfobie.’ Ook Sara Dziri wil niet te hoopvol zijn. ‘Ik hoop dat die veiligheidsprotocollen werken op massa-evenementen’, zegt ze.
Ze wijst op het verschil tussen een event met meer dan 150.000 festivalgangers en een club met een paar honderd bezoekers. ‘Ik zou er mijn hand niet voor in het vuur willen steken dat je alles veilig kunt houden.’