Van het diplomatieke front geen nieuws

OEKRAÏNE Het wantrouwen tegenover het Kremlin is groot, maar toch moet er ooit gepraat worden, schrijven 34 organisaties.

Premier Alexander De Croo (Open VLD) wil eind juni naar de Navo-top in Madrid met de belofte om het defensiebudget tegen 2035 naar 2 procent van het bbp op te trekken. Mocht de maatregel onmiddellijk worden ingevoerd, betekent dat 5 miljard euro extra op de begroting van defensie, een verdubbeling. In 2017 stemde het parlement een programmawet met investeringen in wapens ter waarde van 9,2 miljard euro. Begin dit jaar keurde de regering nog eens een militaire investeringsenveloppe goed van 10 miljard euro, afgelopen maart deed ze er nog eens een miljard bovenop, om de operationele behoeften op korte termijn te dekken. Een enveloppe van 20 miljard euro in vijf jaar tijd.

Hoewel geen enkel departement beter wordt bediend, wil De Croo er nog eens een paar miljard bovenop doen.

De ene norm is de andere niet

We begrijpen dat de druk groot is en dat de regering zich loyaal wil opstellen tegenover de Navo-partners. Maar wat met de loyaliteit tegenover de bevolking? De stijgende prijzen tasten de koopkracht aan. De regering nam weliswaar maatregelen om de energieprijzen te drukken, maar die zijn tijdelijk en staan in wanverhouding met de geplande budgetstijgingen voor defensie. De pandemie heeft een gat geslagen in de begroting en de publieke dienstverlening, zoals het openbaar vervoer, dreigt de dupe te worden. Wereldwijd leiden stijgende energie- en voedselprijzen tot een sterke toename van de extreme armoede, maar een halve eeuw na de belofte om 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen te besteden aan ontwikkelingssamenwerking, blijft België al jaren hangen rond de 0,4 procent. Blijkbaar is die norm minder belangrijk dan de Navonorm.

In 2021 vertegenwoordigden de Navo-landen al 53 procent van de wereldwijde militaire uitgaven of 17 keer meer dan Rusland, dat verhoudingsgewijs veel meer uitgeeft aan het militaire apparaat (4,1 procent van het bbp) en weinig marge heeft om die verder te laten stijgen. Als Duitsland alleen al zijn militaire beloften waarmaakt, dan zal het land anderhalve keer meer uitgeven dan Rusland.

Waarom moeten, met de nu al grote wanverhoudingen, zoveel extra miljarden naar defensie gaan, terwijl de opwarming van de aarde dringende investeringen in de energietransitie behoeft. Al jaren schieten de rijke landen tekort om het klimaatfonds te vullen met de beloofde honderd miljard dollar om die energietransitie voor arme landen mogelijk te maken. We vrezen dat de enorme aangekondigde militaire budgetstijgingen ten koste zullen gaan van sociale maatregelen en het klimaat.

De wereldwijde militaire uitgaven stijgen al zeven jaar op rij en die maken de wereld er allesbehalve veiliger op. De overbewapening zet een gevaarlijke wapenwedloop in gang die spanningen alleen maar zal doen toenemen. De oorlog in Oekraïne leidt tot grote veiligheidsuitdagingen, maar bewapening is niet de oplossing. In sommige kringen stelt men openlijk dat het de bedoeling is Rusland te verzwakken. Dat leidt automatisch tot een lang aanslepende oorlog die het menselijk leed en het risico op een (nucleaire) escalatie verder in de hand dreigen te werken.

Als de wapens zwijgen

We vragen dat België het over een andere boeg gooit. Ons land kan,

Ons land kan, samen met andere Europese landen, het voortouw nemen in een diplomatiek offensief om de strijdende partijen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen

samen met andere Europese landen, het voortouw nemen in een diplomatiek offensief om de strijdende partijen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen. We weten dat het moeilijk is en dat het wantrouwen tegenover het Kremlin groot is. We stellen evenwel vast dat het erg rustig is op het diplomatieke front en niet alle paden zijn bewandeld. Zo zouden de vastgelopen onderhandelingen tussen Kiev en Moskou een intensief verlengstuk kunnen krijgen tussen Brussel en Moskou. Europa kan hierin een veel actievere en leidende rol spelen en afstappen van een gemilitariseerde aanpak. Zo zou ook de rol van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) als pan-Europese veiligheidsorganisatie versterkt kunnen worden.

Als de wapens eenmaal zwijgen – hopelijk vlug –, is het noodzakelijk om te investeren in betere relaties met de grootmachten die de Navo vandaag ‘systemische rivalen’ noemt. Er is samenwerking en herstel van wederzijds vertrouwen nodig. Zoals de voormalige Zweedse premier Olof Palme begin jaren 80 aan het eind van de Koude Oorlog schreef: ‘Ons alternatief is gedeelde veiligheid.’ Zo’n gemeenschappelijk veiligheidssysteem is noodzakelijk om te vermijden dat de bewapening uit de hand loopt. Op termijn zijn betere onderlinge relaties absoluut noodzakelijk om de grote planetaire dreigingen gezamenlijk aan te pakken: kernwapens, klimaatveranderingen en de groeiende ongelijkheid. Dat is de nagel waarop België keer op keer moet blijven kloppen.

Ondertekend door vertegenwoordigers van 34 organisaties uit de vredesbeweging en het middenveld. De volledige lijst met ondertekenaars vindt u op standaard.be/opinie