CD&V dertig keer meer aan het woord dan Vlaams Belang
Vlaams Belang is niet te spreken over de resultaten van het eerste onpartijdigheidsonderzoek van de VRT-nieuwsdienst. CD&V kwam in 2021 het meest aan het woord in Het journaal. In dat coronajaar leverde ze twee cruciale ministers.
‘We zijn nogal zeker dat we minstens even onpartijdig zijn als de commerciële mediabedrijven’, zei een zelfverzekerde VRT-ceo Frederik Delaplace twee jaar geleden. De VRT kreeg toen in de beheersovereenkomst, het contract tussen de overheid en de openbare omroep, de verplichting opgelegd om haar onpartijdigheid te laten monitoren. De belangrijkste conclusies van dat onderzoek, uitgevoerd door de UAntwerpen, zijn dat in het coronajaar 2021 de machtspolitici het meest aan het woord kwamen en dat – zoals Delaplace voorspelde – de resultaten van VTM Nieuws en Het journaal dicht bij elkaar liggen.
Opvallend is dat CD&V in 2021 in Het journaal op Eén het meeste spreektijd gekregen heeft, bij VTM Nieuws is dat Open VLD, de partij van de premier. Ook de N-VA en Vooruit komen vaak aan het woord. Groen, Vlaams Belang en de PVDA een pak minder. Zij kregen in 2021 in de journaals op beide zenders amper spreektijd. Vlaams Belang, dat bij de Vlaamse verkiezingen in 2019 18,5 procent van de stemmen haalde, kreeg in Het journaal om 19 uur op Eén 30 keer minder spreektijd dan CD&V. Vlaams Belang wordt voorbijgestoken door de Waalse partijen MR en PS. In de duidingsprogramma’s op de VRT – vooral in De afspraak –
kreeg de partij vaker het woord.
‘Lelijk eendje’
Vlaams Belang is niet te spreken over de resultaten. In een persbericht stelt Vlaams Parlementslid Klaas Slootmans dat ‘het cordon médiatique levendiger is dan ooit’. ‘Deze cijfers bevestigen dat Vlaams Belang door de Vlaamse pers nog steeds behandeld wordt als een paria’, zegt Slootmans. ‘Ondanks onze electorale kracht en onze onbetwistbare koppositie in de peilingen blijven wij het lelijke eendje. Iedereen met een democratische reflex zou hier aanstoot aan moeten nemen.’
Volgens hoogleraar politieke communicatie Peter Van Aelst, die het onderzoek mee voerde, is het feit dat 2021 een coronajaar was een mogelijke verklaring voor de cijfers. ‘Eerder onderzoek toonde al aan dat de focus in de berichtgeving van zowel VRT als VTM op de macht ligt. In corona was die focus nog meer uitgesproken. Bij alle nieuwsmedia was er een grote vraag om beleidsvoerders rechtstreeks te kunnen horen. Zo werden in 2021 persconferenties van politici geregeld rechtstreeks uitgezonden, soms kwamen ministers minutenlang live aan het woord. Dat verklaart onder meer waarom premier Alexander De Croo (Open VLD) en federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) zóveel aandacht hebben gekregen.’ De Croo was de politicus die in 2021 zowel in Het journaal als op VTM het meest aan het woord kwam, gevolgd door Vandenbroucke.
‘Ik zie geen politieke bias in deze cijfers. Vlaams Belang regeert op geen enkel niveau mee’ Peter Van Aelst Hoogleraar Politieke Communicatie UAntwerpen
De coronacrisis verklaart ook de hoge score van CD&V. Die partij leverde tijdens de crisis twee cruciale ministers: Annelies Verlinden, federaal minister van Binnenlandse Zaken, en Wouter Beke, toen nog Vlaams minister van Welzijn. Van Aelst wijst erop dat ministers die veel spreektijd kregen, vaak erg kritisch benaderd werden. ‘Als je puur naar de hoeveelheid aandacht kijkt, zou je kunnen denken: wat een forum krijgt die minister. Maar de berichtgeving was vaak zeer kritisch. Beke is er bijvoorbeeld niet per se veel beter van geworden.’
Van Aelst begrijpt de reactie van Vlaams Belang, maar relativeert die ook. ‘Ik zie geen politieke bias in deze cijfers. Vlaams Belang regeert op geen enkel niveau mee. Niet federaal, niet Vlaams, niet lokaal. Zelfs als er een brand in een gemeente uitbreekt, komen er geen VB-schepenen in het nieuws. De partij komt alleen in het nieuws als ze kritiek heeft op het beleid die relevant genoeg is om te tonen. Corona – of gezondheidszorg – is bovendien niet haar thema. Dat zijn voor mij logischere verklaringen dan een cordon médiatique.’ Al moet Van Aelst toegeven dat het in dit rapport moeilijk vergelijken is met andere oppositiepartijen. ‘Vooruit en de N-VA zijn halve meerderheidspartijen. De N-VA zit wel in de Vlaamse, maar niet in de federale regering, bij Vooruit is het net omgekeerd. In Vlaanderen zijn er maar twee echte oppositiepartijen: Vlaams Belang en de PVDA, toevallig extremere partijen.’
Diversiteit
De VRT zelf is tevreden met de conclusies. ‘Het rapport toont de diversiteit in onze berichtgeving’, zegt VRT-woordvoerder Bob Vermeir. Ook de VRT-hoofdredactie toonde zich woensdag opgetogen in een mailtje naar de nieuwsdienst. ‘Ongetwijfeld zullen een aantal mensen of groepen bepaalde cijfers of feiten uit het onderzoek lichten en gebruiken om hun visie op de openbare omroep te benadrukken, maar we vinden het belangrijk dat dit onderzoek gebeurt en de conclusies in alle transparantie worden bekendgemaakt.’
Vandaag debatteert het parlement over het onderzoek.
In de debatpodcast Groot Gelijk gaat Marjan Justaert tweewekelijks op dinsdag het gesprek aan over heikele maatschappelijke thema’s. Ze brengt hiervoor voor- en tegenstanders rond de tafel. Zonder taboes. Alles kan, moet en zal gezegd worden.