Adil en Bilall tonen moslimmeisje als superheld
Adil El Arbi en Bilall Fallah mochten voor Disney+ de eerste reeks draaien over een moslimmeisje dat de superheld in zichzelf ontdekt. is dikke fun en diversiteit is een superkracht.
Adil El Arbi en Bilall Fallah zijn van ons, maar bij Marvel komen ze thuis. De twee hebben hun voorlopige hoogtepunt gevonden in Ms. Marvel, een reeks op Disney+ over een moslimmeisje dat haar superkrachten ontdekt. Niet alleen komt hun flitsende, energieke stijl hier pas echt tot zijn recht in een lichtvoetige tienerserie. Ze hebben ook hun eigen achtergrond als moslims en ‘kinderen van de migratie’ ingezet om aan de andere kant van de wereld een verhaal te vertellen dat alvast voor deze kijker ook hartverwarmend authentiek overkomt.
Het resultaat is een serie die religieuze, etnische en culturele diversiteit viert als een superkracht in de samenleving. Ms. Marvel kun je beschouwen als een mijlpaal voor moslims in mainstream cultuur, en in het bijzonder voor moslima’s. De reeks kan een aanmoediging zijn voor zoveel jongeren in de hele wereld om hun eigen superkracht vrijelijk te vieren.
Even weer tiener
Disclaimer: voorlopig kreeg
De Standaard alleen nog maar de eerste twee afleveringen te zien. Maar die waren zo overtuigend dat zelfs iemand die weinig met Marvel heeft – ahum, ahum – er wild enthousiast van wordt. Toegegeven, het is in de eerste plaats een serie voor tieners. Maar het doet deugd om even weer tiener zijn, als je getrakteerd wordt op zoveel spelplezier en panache.
Die verdienste komt niet alleen El Arbi en Fallah toe. De twee deden meer dan alleen de eerste en de laatste aflevering regisseren: ze kregen zeggenschap over de regisseurs van de rest van de reeks en ze zijn als producers betrokken. Dat deden ze in nauw overleg met de schepper en scenarist van de reeks – en dus het eigenlijke brein erachter. De Brits-Pakistaanse Bisha K. Ali begon als stand-upcomedian in Engeland, maar ze schreef eerder al mee aan de Marvelreeks Loki. De zelfverklaarde Marvelfan leek wel geboren om een reeks te maken over het personage Kamala Khan, dat in 2013 in het leven werd geroepen door bedenkster Sana Amanat. Een jaar later werd Kamala Khan, aka Ms. Marvel, het eerste islamitische personage van Marvel met een eigen stripreeks.
Om haar te vertolken werd een van de beste castings in de recente geschiedenis gehouden. De 19jarige, voorheen onbekende Iman Vellani (geboren in Karachi in Pakistan, maar opgegroeid in ZuidOntario, Canada) won de auditie, die – corona oblige –via Zoom verliep. Dat Ms. Marvel zo goed werkt, is minstens deels aan haar talent en charisma te danken. Zij ís gewoon dat dromerige meisje, dat geen nee als antwoord aanneemt en op zoek gaat naar haar eigen pad.
Ms. Marvel kun je beschouwen als een mijlpaal voor moslims in mainstream cultuur, en in het bijzonder voor moslima’s
Wortels zijn een superfood
Net als actrice Iman Vellani zelf is Kamala Khan een meisje met Pakistaanse ouders, zij het uit Jersey City in de VS. En net als de actrice is ook het personage helemaal fan van de superhelden van Marvel. Met haar beste schoolmakker, de nerdy uitvinder Bruno, smeedt ze plannetjes om Avenger-Con te bezoeken, een soort fictieve versie van Comic-Con, de jaarlijkse bijeenkomst van stripfans die zich verkleden in hun favoriete superhelden. Slim, hoe Marvel zijn eigen fans nu tot personages maakt, en zo op een voetstuk plaatst.
Ze mag echter niet gaan van haar ouders, en meer bepaald van haar moeder, die haar strikt in de pas doet lopen. Je voelt dat hier een migratiekwestie en een genete
ratieverschil elkaar kruisen: voor haar moeder moet ze extra haar best doen, opdat ze als Pakistaans meisje zou slagen in de Amerikaanse samenleving.
Gaandeweg ontdekt Kamala echter dat ze meer is dan zomaar een fan van Marvel: ze blijkt zelf superkrachten te bezitten. Die komen pas naar boven wanneer ze de mysterieuze armband aandoet die ze kreeg toegestuurd met een hoop andere oude rommel van haar oma in Pakistan. De impliciete boodschap: haar roots zijn haar superkracht.
Als coming-of-ageverhaal is Ms. Marvel niet bijster origineel. Maar goed, dat is opgroeien ook niet. De manier waarop El Arbi en Fallah animatie verwerken in de reeks doet denken aan The diary of a teenage girl, de Amerikaanse film van het Belgische productiehuis Caviar uit 2015. De twee hebben bij Marvelbaas Kevin Feige moeten knokken om dat stijlelement erdoor te krijgen, maar visueel werkt het bijzonder goed. Animatie past als gegoten in een verfilming van een stripverhaal, en de stijlingreep liet hen ook toe om op een slimme manier tekstberichten weer te geven.
Hoofddoek is een wapen
Het beste aan Ms. Marvel is hoe de reeks diversiteit niet louter afvinkt als een marketingtruc, maar werkelijk omarmt, met complexe personages en verscheidenheid binnen de getoonde minderheidsgroep. Zo heeft Kamala een vriendin die ongegeneerd haar activistische, politiek geëngageerde houding met een hoofddoek combineert. En waarom ook niet? ‘Al mijn hele leven ben ik te wit voor sommigen en te etnisch voor anderen’, zegt ze. ‘Maar ik besef nu dat ik niemand iets te bewijzen heb. Als ik dit aanheb, heb ik het gevoel dat ik een doel heb.’ Zo wordt een hoofddoek plots een superkracht.
De reeks durft vrij diep te gaan in de islamitische beleving, en zoekt daarin complexiteit op. Of wat dacht je van een Marvelserie die je meeneemt tot bij de vrouwenafdeling van de moskee, waar enkele jonge moslima’s op de achterste rijen zitten te instagrammen. Wanneer ze op hun donder krijgen van de imam, durven ze bovendien aan te kaarten dat zij als vrouwen minderwaardige service in de moskee krijgen. In een Marvelserie!
Meer dan een duo moeten we van een trio spreken: El Arbi en Fallah namen hun chef fotografie
Robrecht Heyvaert mee. Die is cruciaal, want hij trakteert op zwierige camerabewegingen en maakt elk shot spannend. De eerste aflevering heeft ook een gewéldige splitscreen in de aanbieding. De tweede aflevering, geregisseerd door de IndiaasAmerikaanse Meera Menon, is een pak klassieker en statischer. De volgende drie afleveringen zijn voor de Pakistaans-Canadese Sharmeen Obaid-Chinoy, die meteen haar eigen culturele bagage te gelde kan maken.
Terwijl anderen slapen
El Arbi en Fallah werken terwijl anderen slapen. Later dit jaar volgt nog de superheldenfilm Batgirl. Nog geen twee weken geleden toonden ze in Cannes hun jihadmusical Rebel, een gedurfde, maar uiteindelijk problematische combinatie van flitsend spektakel en dramatische vertelstof, die een loopje neemt met de recente geschiedenis. De twee hebben wel degelijk iets te vertellen, zoals ook te zien was in Image en Black. Maar tot nog toe leken ze nog het meest in hun element als ze ongegeneerd konden uitpakken met hun zwierige stijl in ongecompliceerde popcornpret zoals Patser en Bad boys for life. De manier waarop ze entertainen én proberen een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat of de cultuur als geheel, dwingt bewondering af. Het is hen nooit eerder zo goed gelukt die twee ambities te combineren als in Ms. Marvel.