File op de Noordzee: ‘Havens zitten vol’
Steeds meer containerschepen wachten wekenlang in de Noordzee omdat de Europese havens vol liggen. Antwerpen onderzoekt of het containers dichter bij elkaar kan stapelen.
‘Twee tot drie weken. Zolang moesten sommige containerschepen vorige maand wachten voor ze de Antwerpse haven mochten binnenvaren’, zucht Sven De Ridder, voorzitter van de Beroepsvereniging van loodsen (BVL). ‘Tientallen containerschepen liggen op de Noordzee te wachten om hun lading in Antwerpen te lossen. Sommige moeten worden omgeleid naar andere Europese havens, omdat er geen plaats is op de volgepakte kades. Onze Belgische havens zitten vol.’
Niet alleen voor de Belgische havens ontstaat er file. Volgens een rapport van het IFW-instituut in het Duitse Kiel zou in de Noordzee vandaag al zo’n 2 procent van de wereldwijde vrachtcapaciteit vastzitten, wachtend om te kunnen laden of lossen in een Duitse, Nederlandse of Belgische haven. Wereldwijd ligt 11 procent van de vrachtcapaciteit te wachten, wat stilaan weegt op de wereldhandel.
Flessenhals
Het probleem ligt volgens De Ridder niet aan de schepen, maar aan de capaciteit van de havens. Nu de coronabeperkingen op veel plaatsen wegvallen, stijgt de vraag naar allerlei producten. Daardoor kunnen de meeste Europese havens de toevloed van containers niet aan. ‘Het zijn de havens die de flessenhals zijn. Zij draaien op volle toeren, maar krijgen de containers gewoon niet snel genoeg van de kades. Is er geen plaats op de kades, dan kun je simpelweg geen nieuwe schepen binnenlaten’, legt de loods uit.
Sabine Rys, woordvoerster van de fusiehaven Antwerpen-Zeebrugge, is het daarmee niet eens. ‘Het congestieprobleem bestaat al langer. De voorspelbaarheid in de logistieke keten is sinds de coronapandemie compleet weg. Vroeger wist je wanneer schepen aankwamen en wanneer niet. Nu niet meer’, nuanceert ze. Een aantal recente geopolitieke ontwikkelingen, zoals de oorlog in Oekraïne en de strenge lockdowns in heel wat Chinese havens, maakten de chaos op zee daarna alleen maar erger.
Sabine Rys
De huidige file op de Noordzee is volgens Rys ontstaan door een combinatie van factoren. ‘Door de blokkeringen in sommige Amerikaanse havens, hebben veel schepen hun koers verlegd naar Europa’, legt ze uit. ‘In de haven van Rotterdam is deze week bovendien een vliegtuigje neergestort, waardoor opnieuw een aantal schepen moest worden omgeleid. Tegelijk zijn tientallen containerschepen onderweg naar Europa vanuit Shanghai, dat sinds kort zijn haven heeft heropend.’
De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
(Oeso) meldt in een nieuw rapportdat door de oorlog in Oekraïne heel wat internationale zeevrachtroutes afgesneden zijn, met name via de Zwarte Zee en de Zee van Azov. Daardoor moeten heel wat rederijen overschakelen op langere, duurdere en vaak ook dezelfde routes, waardoor de klassieke zeeroutes overbelast dreigen te worden. Het ‘trechtereffect’ op de sowieso al drukbevaren Noordzee, dreigt op korte termijn alleen erger te worden.
Anderhalve centimeter
Een van de mogelijke oplossingen klinkt even logisch als verrassend. ‘We hebben in de haven van Antwerpen een onderzoeksproject lopen waarbij we kijken of we de containers dichter bij elkaar kunnen stapelen. Nu staan ze op anderhalve meter van elkaar. We onderzoeken of we ze tot op anderhalve centimeter kunnen stapelen’, legt Rys uit. ‘De eerste resultaten verwachten we in het najaar.’ Rederijen zoeken ook zelf naar oplossingen. Volgens Rys maken ze het probleem daardoor op korte termijn soms erger, bijvoorbeeld door over te schakelen op stukgoed in plaats van containers. Dat omzeilt de vertraging voor containerschepen, maar heeft als gevolg dat de magazijnen sneller vol zitten.
Echte oplossingen ziet de woordvoerster eerder op lange termijn: meer efficiëntie door digitalisering en het verder optrekken van de containercapaciteit van de fusiehaven, die nu 159 miljoen ton per jaar bedraagt.
‘Vroeger wist je wanneer schepen aankwamen en wanneer niet. Nu niet meer’ Haven AntwerpenZeebrugge