Vogelgriep richt ravage aan onder zeevogels
Duizenden grote sterns zijn bezweken aan de heel besmettelijke vogelgriep die rondwaart. Na massale sterfte in Nederland en Frankrijk vallen er ook slachtoffers in Zeebrugge. Kadavers niet aanraken, luidt de boodschap aan de bevolking.
De vogelgriep (of aviaire influenza) slaat de jongste dagen hard toe bij de wilde vogels. In Platier d’Oye, een Frans natuurreservaat niet ver van de Belgische grens, ging driekwart van de 3.000 broedparen grote sterns dood. In Nederlandse kolonies, onder andere op het eiland Texel en in Zeeuws-Vlaanderen, werden duizenden dode vogels geruimd. Vlaanderen ontsnapt er niet aan: in de (kleine) kolonie van Zeebrugge, enkele tientallen nesten groot, werden al veertien dode grote sterns gevonden.
‘De toestand is dramatisch’, zucht Wouter Courtens van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (Inbo). ‘Ik kom net terug van een kolonie nabij Rotterdam en telde daar zestig kadavers, vandaag alleen al.’
Grote sterns worden tot 30 jaar oud, maar brengen slechts een
Muriel Vervaeke klein aantal jongen voort. Sterfte onder de volwassen vogels heeft daardoor een groot effect op de populatie. ‘Het zal tientallen jaren duren voor ze zich van deze klap herstellen’, zegt Courtens. In Zeebrugge waren ze nog maar net teruggekeerd, na jaren afwezigheid.
Tot nu toe maakte de vogelgriep vooral tijdens de wintermaanden slachtoffers onder wilde vogels. Dat het nu voor het eerst in het broedseizoen gebeurt, noemt Courtens zorgwekkend.
Grote sterns zijn sierlijke, op meeuwen lijkende zeevogels die in Afrika overwinteren en in Europa broeden. Dat de griep uitgerekend bij hen zo’n ravage aanricht, ligt aan hun levenswijze. Ze broeden met heel veel erg dicht bij elkaar, de nesten vaak maar 30 centimeter van elkaar verwijderd. Hun uitwerpselen liggen daartussen verspreid, een broeihaard van ziektekiemen. Dat maakt hen kwetsbaar.
Maar ook andere zeevogels incasseren klappen. Jan-van-genten en grote jagers leggen in groten getale het loodje. Ook de zeekoet en de papegaaiduiker zouden door het virus worden getroffen.
Het dodelijke griepvirus dat rondwaart, is doorgaans van de variant H5N1. Een voor vogels heel besmettelijke en dodelijke variant.
Het virus kan van dier op mens overgaan, maar de kans is erg klein. Wie langdurig in contact komt met besmette vogels of pluimvee, loopt het hoogste risico. Alle betrokken overheidsdiensten hielden woensdag met de gouverneur van West-Vlaanderen spoedoverleg. Zij geven de bevolking de boodschap mee geen kadavers of zieke vogels aan te raken en er ook je hond van weg te houden. Om de vogel te laten ophalen, bel je naar de Influenzalijn, op 0800-99.777. ‘Er is geen reden tot paniek maar we moeten ervan uitgaan dat de vogelsterfte in Vlaanderen zal toenemen’, zei Muriel Vervaeke van het Agentschap Natuur en Bos.
Uilen en buizerds
Wilde vogels kunnen het virus op pluimvee overdragen. De eerste zieke wilde vogel werd in België op 12 november 2021 bevestigd, gevolgd door het eerste pluimveebedrijf met vogelgriep op 8 december 2021. Het federale Voedselagentschap (FAVV) noteerde sinds november van vorig jaar 89 gevallen bij wilde vogels verspreid over het land. De meeste gevallen werden ontdekt aan de kust, in het Antwerpse en rond Gent. Behalve zeevogels, vooral meeuwen, waren er ook uilen en buizerds bij.
Bij pluimveehouders zijn sinds november vier haarden en twee gevallen van vogelgriep vastgesteld.
Het Voedselagentschap zegt waakzaam te zijn. Maatregelen zoals een ophokplicht kondigt het nog niet af. ‘Dat verandert mocht de vogelgriep toeslaan bij een professionele of particuliere vogelhouder’, zegt woordvoerster Hélène Bonte.
In het vorige piekseizoen 20162017 waren er 2.781 uitbraken in Europa, In 2021-2022 zijn dat er al 3.559 (zie grafiek). Het Europese Voedselagentschap EFSA heeft de jongste golf bestempeld als ‘de meest verwoestende en langdurige epidemie’ van de vogelgriep ooit .
Tom Ysebaert
‘Er is geen reden tot paniek maar we moeten ervan uitgaan dat de vogelsterfte in Vlaanderen zal toenemen’ Agentschap Natuur en Bos