Nationale Bank schaart zich achter taks op overwinsten
De Nationale Bank vindt een permanente belasting op overwinsten van elektriciteitsproducenten, zeker met de hoge energieprijzen, ‘zinvol’ en ‘opportuun’. De taks moet wel ook rekening houden met de magere jaren, waarin kerncentrales in de rode cijfers belandden.
De studie van de Nationale Bank kwam er op vraag van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), die al maandenlang op zoek is naar een manier om de hoge winsten van sommige energieproducenten af te romen, maar op juridische en andere bezwaren stoot. De bank geeft haar bijkomende argumenten in handen.
Volgens gouverneur Pierre Wunsch zijn er goede argumenten om overwinsten, gedefinieerd als alle ontvangsten na aftrek van kosten inclusief opportuniteitskosten, aan een hoog tarief te belasten. Volgens de studie kan zo’n taks ‘zinvol’ en ‘opportuun’ zijn. De overwinsten moeten wel duidelijk vast te stellen zijn. Dat is niet zo makkelijk, maar ze zijn er wel.
De Nationale Bank verwijst naar de kerncentrales, die al operationeel waren voor de liberalisering van de elektriciteitsmarkt van vijftien jaar geleden, en die nu profijt trekken uit hun marktmacht van het verleden. De vaste kosten van de kerncentrales zijn grotendeels afgeschreven waardoor hun risico’s beperkt zijn en winsten sneller uitmonden in overwinsten.
De hausse van de elektriciteitsprijzen komt daar nu bovenop. Daardoor stijgt het rendement van de kerncentrales, maar de Nationale Bank waarschuwt dat ook de producenten van hernieuwbare energie mogelijk overwinsten boeken door de hoge elektriciteitsprijzen.
Voorzichtigheid
Hoe de belasting op overwinsten, boven op de bestaande taksen, er moet uitzien, daar spreekt de Nationale Bank zich niet over uit en acht ze zich niet voor bevoegd. Ze geeft wel de richting aan. Zo beveelt ze een permanente belasting aan, waarbij ook rekening wordt gehouden met de lagere winsten en verliezen van de voorbije jaren, toen de kerncentrales in de rode cijfers belandden. Als winden zonne-energie steun krijgen als hun rendement laag is, zouden ze belast moeten worden als hun rendement (te) hoog wordt.
De bank dringt op korte termijn aan op voorzichtigheid bij het uitwerken van een overwinsttaks, en al zeker als die tijdelijk, sneller maar minder grondig doordacht zou zijn. Maar ook dan is hij volgens de bank vanuit economisch oogpunt ‘waarschijnlijk gerechtvaardigd’ als de elektriciteitsprijzen gedurende een lange periode hoog blijven. De kunst zal zijn om precies vast te leggen wie hoeveel abnormaal hoge winsten boekt. Dat hangt vaak af van bedrijf tot bedrijf. Producenten dekken zich in tegen risico’s door nu contracten af te sluiten voor levering in de toekomst. Afhankelijk van de bokkensprongen van de markt, wijkt de gerealiseerde winst dus vaak af van wat men op basis van de marktprijzen zou verwachten. Naarmate de onzekerheid groter is, vraagt de bank om de drempel voor overwinsten hoger te leggen of het tarief beperkter te houden.
Voor minister Van der Straeten maakt de studie de weg vrij voor een crisisbijdrage van de elektriciteit-, gas- en petroleumsector. ‘Ik leg nu de laatste hand aan een voorstel dat ik aan de regering zal bezorgen’, zegt ze. ‘Niemand mag zich verrijken aan de energiecrisis. Dat is wat ik bij aanvang van de wereldwijde energiecrisis heb gezegd, en waar ik systematisch aan werk.’
Juridische bezwaren
Dat voorstel moet wel rekening houden met de juridische bezwaren. De administratie Economie heeft er al voor gewaarschuwd dat de federale staat met wurgcontracten aan Engie/Electrabel is gebonden, die het onmogelijk maken om bijkomende taksen op te leggen. Een advocatenbureau stelt een
Tinne Van der Straeten juridische truc voor om onder de contracten uit te raken. Maar dan nog doorkruist een belasting op overwinsten de onderhandelingen die de regering voert met Engie/ Electrabel over de levensduurverlenging van Doel 4 en Tihange 3.
De Nationale Bank doet overigens nog een andere suggestie. Ze wijst erop dat niet alleen producenten een goede zaak doen aan de energiecrisis. Ook sommige consumenten doen dat. Gezinnen die nog genieten van een vast energiecontract, voelen de energiecrisis nog niet. Ze winnen zelfs aan koopkracht door de loonindexeringen en de steunmaatregelen die de regeringen hebben genomen. De Nationale Bank vraagt ‘om na te denken over meer gerichte koopkrachtondersteuning’.
Wim Winckelmans
‘Niemand mag zich verrijken aan de energiecrisis. Dat is waar ik systematisch aan werk’ Minister van Energie (Groen)