‘Russische chantage’ duwt EU in armen van Israël
De EU wil aardgas uit Israël importeren, onder meer via Egypte. De gasdeal is het resultaat van Europese realpolitik, maar kan nog op vele obstakels stuiten.
Nood breekt wet. Dat is momenteel de filosofie van de Europese Unie en van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Zij ondertekende gisteren een opmerkelijk princiepsakkoord met Israël en Egypte over de levering van aardgas aan Europa, ondanks de vaak principiële Europese veroordeling van het Israëlische nederzettingenbeleid en de bezetting van de Palestijnse gebieden.
Omdat er geen rechtstreekse pijpleiding is die de gasvelden voor de Israëlische kust rechtstreeks verbindt met het Europese continent, zal het aardgas via een omweg geleverd worden. Israël zal het gas via een bestaande gaspijpleiding over land sturen naar Egypte, waar het dan vloeibaar gemaakt kan worden en per lng-schip naar Europa gestuurd.
Door meer gas uit Israël te importeren, wil de Europese Unie de afhankelijkheid van Russisch gas verminderen. ‘Het Kremlin gebruikte onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit Rusland om ons te chanteren’, benadrukte Von der Leyen in een toespraak in Israël. ‘Dat sterkt ons alleen maar in ons besluit om ons daarvan los te maken.’
Of het princiepsakkoord op korte termijn veel zoden aan de dijk zal zetten, is een open vraag. Israël produceert vandaag zo’n 20 miljard kubieke meter gas per jaar, terwijl Europa vorig jaar 155 miljard kubieke meter Russisch gas invoerde. Bovendien is de exportcapaciteit van Egypte, dat beschikt over twee lng-terminals, beperkt. Vorig jaar exporteerde het net geen 9 miljard kubieke meter aardgas, hoofdzakelijk naar Azië, blijkt uit gegevens van het Britse databedrijf Refinitiv Eikon.
Israël (dat in theorie over grote gasreserves beschikt) is weliswaar van plan om de productie van aardgas de komende jaren te verdubbelen tot 40 miljard kubieke meter, maar het is de vraag of dat zal lukken. Sommige gasvelden in zee die Israël wil ontginnen, grenzen aan buurland Libanon waarmee het technisch nog altijd ‘in staat van oorlog’ is. Ook Libanon claimt die gasvelden en startte daarover enkele jaren geleden een juridisch dispuut.
Om de angel uit het dossier te halen, proberen de VS sinds kort te bemiddelen. Washington stuurde deze week zelfs een speciale gezant naar Libanon, waardoor er nu een voorstel op tafel ligt om de felbetwiste gasvelden onder de twee buurlanden te verdelen. Maar het is afwachten of dat tot een doorbraak zal leiden.
Pijpleiding van 1.900 km
Zelfs al er witte rook komt en de ontginning van de omstreden gasvelden kan starten, is het de vraag hoe Israël al dat aardgas in Europa zal krijgen. De transportroute via Egypte is beperkt en de deal voorziet ook dat het land een deel van het Israëlische gas mag houden voor eigen gebruik of voor export.
Het idee van een 1.900 kilometer lange pijpleiding in de Middellandse Zee voor gas naar Europa ligt weer op tafel
Een alternatief is de aanleg van een 1.900 kilometer lange gaspijpleiding over de bodem van de Middellandse Zee, die via Cyprus naar Italië en andere Europese regio’s zou moeten
lopen. Dat zogenoemde EastMed-project is een omstreden miljardenproject dat eerder door de VS als ‘onrendabel’ werd gebrandmerkt, waardoor het een tijdlang in de koelkast belandde. Maar de geopolitieke crisis in Oekraïne dwong de EU plots tot realpolitik, waardoor dit dossier volgens ingewijden opnieuw op de onderhandelingstafel is beland.