De vrouw die te veel wist (en te veel zei)
Toen Martha Mitchell in 1976 stierf, amper 57 jaar, berooid en verlaten, trok op haar uitvaart een enorm bloemstuk de aandacht, met witte chrysanten die de letters ‘Martha was right’ vormden. Terecht. In de psychologie is het Martha Mitchell-effect naar haar genoemd, waarbij artsen verkeerdelijk de diagnose stellen dat een patiënt mentaal onstabiel is, omdat een correcte bewering wordt weggezet als waanidee.
The Martha Mitchell effect is uitgebracht naar aanleiding van de 50ste verjaardag van het Watergateschandaal, en lijkt voer voor amateurs van geschiedenis en politieke schandalen. Maar de snedige, met kleurrijk archiefmateriaal gelardeerde documentaire, is ook een schokkend portret van ‘Martha the Mouth’, een vrouw die te eerlijk en naïef was voor de mannenwereld waarin ze terechtkwam toen haar man voor Richard Nixon ging werken. Ze betaalde er een zware prijs voor, maar zoals Nixon zelf zei: ‘zonder die verdomde Martha was “dat Watergate-ding” nooit zo uit de hand gelopen’.
Martha Mitchell was zeker geen tegenstandster van Nixons politiek. Ze had alleen de gewoonte te zeggen wat op haar lever lag. Haar man, John Newton Mitchell, werd minister van Justitie toen zijn oude vriend Nixon in 1968 verrassend president werd.
Zij was een excentrieke vrouw met een eigen mening. Aanvankelijk vond het Witte Huis dat prima. Het leverde soms een incidentje op, zoals toen ze opriep om protesterende linkse jongeren het land uit te zetten, maar ‘de uitgesproken stem van Silent America’ deed uitspraken die huisvrouwen nog méér in Nixons armen duwden. Vervelender was haar gewoonte om – vaak licht aangeschoten, laat op de avond – telefoontjes te plegen vol roddels (naar journalisten) en ‘advies’ (soms naar Nixon zelf).
De bom barstte in juni 1972. Martha was met haar echtgenoot in Californië toen de inbrekers in het hoofdkwartier van de Democraten in de Watergate Building werden betrapt. Mitchell vloog meteen terug, zonder Martha. In de krant herkende ze een van de inbrekers als een lijfwacht van haar man die vaak haar kinderen ophaalde van school. Toen ze aan journalisten meldde dat ze werd opgesloten in haar hotelkamer en werd verdoofd omdat ze te veel wist over Watergate, was dat vooral voer voor grappen in de media. Nixon en Mitchell voerden aan de pers hoe ‘arme Martha’ helaas geestelijk ontspoord was.
Eerherstel volgde pas toen álles uitkwam, Nixon ontslag moest nemen en haar man voor 19 maanden de gevangenis invloog. Na dat vonnis zei Mitchell: ‘Het had erger kunnen zijn, ze hadden me kunnen veroordelen om weer bij Martha te gaan wonen.’
De documentaire is een schokkend portret van een vrouw die te naïef was voor de politieke wereld waarin ze terechtkwam