Geld genoeg, maar betalen lukt niet
Rusland kan zijn schuldeisers niet langer betalen. De regering heeft geld genoeg, maar de sancties maken internationale transacties onmogelijk.
Is Rusland nu failliet?
Als een land zijn financiële verplichtingen tegenover de schuldeisers niet langer nakomt, wordt het bestempeld als wanbetaler. Die situatie is te vergelijken met een faillissement, hoewel er geen rechtbank of vonnis aan te pas komt. De huidige situatie van Rusland is in die zin uniek dat het land geld genoeg heeft om aan zijn verplichtingen te voldoen, en ook alles in het werk stelt om dat voor elkaar te krijgen. Dat het niet lukt, komt door de sancties die het Westen heeft opgelegd. Rusland heeft de nodige roebels overgemaakt aan de betaalinstelling National Settlement Depository (NSD), bevestigde de regering vrijdag. De obligatiehouders zouden het geld in westerse valuta kunnen omwisselen en op hun eigen bankrekening kunnen overschrijven, suggereerde het ministerie in een mededeling. Maar de NSD werd op 3 juni door de Europese Unie op de sanctielijst geplaatst. Er mogen met deze instelling geen transacties meer plaatsvinden. Ook Amerikaanse financiële instellingen is het verboden om geld van de Russische staat te ontvangen. Rusland bevindt zich dus in de onmogelijkheid om aan zijn verplichtingen te voldoen. Het Kremlin ontkende gisteren dat het in gebreke zou blijven. ‘Dat beleggers hun geld niet kregen, ligt niet aan ons.’
Krijgt de Russische staat de stempel ‘default’?
Als landen hun schuld of rente niet langer betalen, veranderen kredietbeoordelingsbureaus zoals Moody’s of Standard & Poor’s hun rating meestal in ‘D’, wat staat voor default of bankroet. Maar in het licht van de sancties hebben deze bureaus hun rating voor Rusland opgeschort. Zij beoordelen de Russische kredietwaardigheid niet langer, omdat hun inschatting zinloos is geworden door het stilvallen van de handel in Russische obligaties.
Krijgen beleggers wel geld als ze verzekerd zijn tegen wanbetaling?
Dat is nog niet duidelijk. Of de verzekeringen recht geven op een uitbetaling, wordt beslist door een comité met afgevaardigden uit de financiële wereld. Dat comité besliste eerder deze maand dat de Russische situatie als een ‘kredietincident’ te bestempelen valt. Over verdere consequenties is nog geen beslissing genomen, omdat de sancties een normale afwikkeling verhinderen.
Wat zijn de gevolgen van de huidige situatie?
Wie Russische obligaties bezit, moet er rekening mee houden dat de belegging zo goed als waardeloos is geworden. Een verrassing is dat niet. Al sinds de inval en de sancties zijn rentebetalingen en aflossingen onzeker geworden. Blackrock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, moest in maart 17 miljard dollar minwaarden boeken op zijn Russische beleggingen. Ook fondsen voor particulieren, zoals KBC Bonds Emerging Europe, hebben een beperkte hoeveelheid Russische obligaties in portefeuille. Schuldeisers kunnen proberen via juridische weg een gedeeltelijke betaling te krijgen. Daarbij is belangrijk wat contractueel bepaald is bij de uitgifte van de obligaties, bijvoorbeeld de periode waarin claims geldig blijven, en welk rechtsstelsel gebruikt wordt bij conflicten. Maar de pariastatus van Rusland maakt actie er niet eenvoudiger op.
Voor Rusland is de toegang tot de internationale kapitaalmarkten al sinds de inval afgesneden. In de huidige omstandigheden is niemand bereid geld aan de Russen te lenen. Voor de Russische staat is dat niet onoverkomelijk. Dankzij de hoge olie- en gasprijzen heeft de staat geen gebrek aan inkomsten. Voor Russische bedrijven betekent het dat ze voor de financiering van investeringen zijn aangewezen op de binnenlandse kapitaalmarkt.
Is Rusland al eerder failliet gegaan?
Rusland heeft de afgelopen decennia al herhaaldelijk op het randje van het bankroet gebalanceerd. Vaak wordt verwezen naar 1918, de laatste keer dat het land moedwillig in wanbetaling ging. De bolsjewieken die via de Russische revolutie de macht hadden gegrepen, weigerden toen schulden te betalen die onder de tsaar waren aangegaan. Hun argument was dat geldschieters wisten dat ze een risico liepen, omdat ze ook bij de mislukte revolutie van 1905 al kop van Jut waren. Uitgedrukt in geld van nu moesten obligatiehouders toen zo’n 500 miljard dollar als verloren beschouwen.
Toen de Sovjet-Unie in 1991 ophield te bestaan, ontstond er onduidelijkheid over de schulden die het niet langer bestaande land had aangegaan. De overblijvende rompstaat, de Russische Federatie, nam de schulden grotendeels over. Maar de schuldeisers moesten wel langer op hun geld wachten dan aanvankelijk met de Sovjets was afgesproken.
Zeven jaar later brak de roebelcrisis uit, waarbij de Russische munt een groot deel van zijn waarde verloor. De overheid besliste om de schulden in roebel niet terug te betalen, waardoor sommige Russische banken ten onder gingen. Schulden in buitenlandse valuta werden wel terugbetaald, maar later dan afgesproken.
Ageas,