Geen sociale woning voor wie te veel spaargeld heeft
Wie in 2024 te veel geld op zijn rekeningen heeft, krijgt geen sociale woning meer. ‘Mensen worden nog eens gestigmatiseerd, maar dit helpt niet tegen de wachtlijsten.’
Wie een laag inkomen heeft en een beetje spaargeld, zal dat nu eerst moeten opsouperen’ Gert Eyckmans Vereniging Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen
Sociale huisvestingsmaatschappijen zullen vanaf 2024 controleren hoeveel geld iemand op zijn rekening heeft staan. Dat heeft de Vlaamse regering vrijdag beslist, op aangeven van minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA).
Die zogenoemde middelentoets is onderdeel van het regeerakkoord. Bij zijn inschrijving op de wachtlijst moet de kandidaat-sociale huurder op eer verklaren hoeveel geld er op zijn bankrekeningen staat. Als hij een woning toegekend krijgt, zal hij rekeningafschriften moeten voorleggen om te bewijzen dat zijn vermogen niet hoger is dan een bepaald bedrag. Voor een alleenstaande zonder kinderen gaat het om 25.850 euro, voor een gezin met twee kinderen is dat 43.107 euro. Dat zijn dezelfde bedragen als de jaarlijkse inkomensgrens voor sociale huurders. De rekeninguittreksels moeten de woonmaatschappijen toelaten om zo nodig verder onderzoek te doen.
Vermogenskadaster
‘We kunnen het eens zijn met het principe dat iemand met een bepaald bedrag op zijn rekeningen geen aanspraak meer kan maken op een sociale woning’, zegt Niels Pattyn, woordvoerder van Vooruit. ‘Maar het is toch opvallend dat Open VLD en de N-VA een vermogenstoets voor de lagere inkomens wel zien zitten, maar moord en brand schreeuwen als van een vermogenskadaster wordt gesproken voor andere doeleinden. Die vlieger gaat niet op. Bovendien is dit symboolpolitiek, terwijl minister Diependaele er niet in slaagt om de wachtlijsten weg te werken.’
Gert Eyckmans, waarnemend directeur van de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH), vermoedt dat slechts een klein aantal mensen de toets niet zal halen. ‘Mensen worden nog eens gestigmatiseerd, terwijl dit niet helpt tegen de wachtlijsten’, zegt hij. Daar staan nog altijd zo’n 170.000 mensen op. ‘Wie een laag inkomen heeft en een beetje spaargeld, moet dat nu eerst opsouperen om dan aanspraak te kunnen maken op een sociale woning. De regering zou zich beter concentreren op maatregelen om het aanbod te vergroten.’
‘Rechtvaardigheidsgevoel’
‘De regels om een sociale woning te kunnen huren, zijn sinds 2017 systematisch verstrengd’, zegt Björn Mallants, voormalig directeur van de VVH en expert sociale woningbouw. In 2017 werden huurders uitgesloten die onroerend goed in mede-eigendom hebben, zoals een erfgenaam die in onverdeeldheid een stukje grond erft. ‘Het model is meer en meer opgeschoven naar een echte vermogenstoets’, aldus Mallants. De middelentoets is een volgende stap. Ondertussen moet een sociale huurder vanaf volgend jaar ook een basiskennis Nederlands hebben en moeten inactieve sociale huurders zich inschrijven bij de VDAB.
‘Met de middelentoets verhogen we het rechtvaardigheidsgevoel binnen de sociale huur. Fraudeurs kunnen eruit gefilterd worden’, zegt Diependaele. Hij gaat ervan uit dat spaarcenten mogelijk opgebouwd zijn uit nietaangegeven inkomsten.
‘Door altijd strenger te worden, creëer je voor een stuk zelf het misbruik’, zegt Mallants. ‘De minister geeft zelf toe dat slechts beperkte aantallen die toets niet zullen halen. Het echte probleem blijft het tekort aan sociale woningbouw.’
Volgens Mallants verschuift de sociale woninghuur op die manier meer en meer naar een ultiem vangnet – zoals het leefloon – in plaats van een geïntegreerd stuk sociale zekerheid dat mensen moet helpen om vooruit te komen. Een mening die armoedespecialist Wim Van Lancker deelt. ‘Sociale huisvesting heeft enorm potentieel om mensen vooruit te helpen; in Vlaanderen duwen we mensen er de dieperik mee in’, tweette hij.