Genitale verminking bij meisjes en vrouwen in ons land neemt toe
‘Basispreventie is van groot belang in de strijd tegen genitale verminking’, zegt Mariama Bah, die Guinee ontvluchtte toen de druk om haar kinderen te besnijden te groot werd. Het aantal vrouwen dat in ons land met genitale verminking te maken krijgt, is in vijftien jaar tijd verviervoudigd.
Mariama Bah, coördinatrice bij de Groep voor afschaffing van vrouwelijke genitale verminking (Gams), ontvluchtte in 2011 haar thuisland Guinee met haar twee dochters. Nadat haar echtgenoot was overleden, voerde haar schoonfamilie de druk op om de kinderen te laten besnijden. ‘Mijn man was altijd tegen verminking’ vertelt ze.
‘Na zijn dood werd ik, zoals de traditie het wil, verondersteld met zijn broer te trouwen en die dacht helemaal anders over dat onderwerp.’
Met de hulp van een schoonzus, die al in België woonde, kon Bah met een humanitair visum haar land verlaten. Bij aankomst zocht en vond ze steun bij Gams, waar ze eerst aan de slag ging als vrijwilliger.
Intussen helpt ze als coördinatrice andere gemeenschapswerkers om aansluiting te vinden bij lokale gemeenschappen om de problematiek aan te kaarten.
Guinee, Somalië en Eritrea
Dat is erg nodig. Een studie schat dat in 2020 zo’n 35.500 vrouwen en meisjes in ons land te maken kregen met genitale verminking. Dat is een verviervoudiging sinds 2007, toen dit onderzoek voor het eerst werd gevoerd. Ongeveer 23.000 vrouwen zouden effectief gedwongen genitale verminking hebben ondergaan. De overige 12.000 lopen een ernstig risico, als preventiewerk uitblijft, waarschuwen de onderzoekers.
De studie kwam er in opdracht van Sarah Schlitz (Ecolo), staatssecretaris voor Gendergelijkheid en Gelijke Kansen, en Frank Vandenbroucke (Vooruit), minister van Volksgezondheid. De stijgende cijfers in ons land zijn enerzijds te verklaren door een toename van het aantal vrouwen dat al besneden is, door de sterke instroom van nieuwkomers uit Guinee, Somalië en Eritrea. Anderzijds dienen meer vrouwen uit die respectievelijke landen een verzoek tot internationale bescherming in, omdat ze risico op verminking lopen.
Met meer dan 16.000 vrouwen bevindt het merendeel van de risicogroep zich in Vlaanderen, ten opzichte van 8.000 in Wallonië en 10.000 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In de drie gewesten zijn de 5- tot 19-jarigen en 20- tot 49-jarigen het sterkst vertegenwoordigd. Opvallend is dat van de bijna 4.000 slachtoffers jonger dan 5 jaar, slechts 12 procent niet in België geboren is. Volgens de onderzoekers vormt dat het bewijs dat migratie niet garandeert dat jonge meisjes gespaard blijven van de praktijk. ‘Daarom is basispreventie zo belangrijk’, zegt Bah.
Culturele codes
Iets wat Lotte Buekenhout, die als juriste bij Gams werkt, beaamt. ‘Het werk van Mariama mag je niet onderschatten’, zegt ze. ‘Aansluiting vind je niet vanzelf. Herkenbaarheid is ongelooflijk belangrijk. Wij kennen die culturele codes niet. Je kunt niet zomaar een groep vrouwen samenbrengen om het vervolgens over genitale verminking te hebben.’
Hoe ze het dan wel aanpakken? ‘Organiseer iets voor hun kinderen en dan komen ze. Maar dan heb je nog steeds voldoende personeel nodig om die gesprekken aan te gaan’, benadrukt Beukenhout. In Brussel en Wallonië telt hun organisatie ongeveer vijftien medewerkers. In Vlaanderen zijn er, bij gebrek aan subsidies, slechts twee deeltijdse krachten aan de slag. Terwijl de nood in steden als Antwerpen en Hasselt hoog is.
Staatssecretaris Schlitz erkent het belang van doorgedreven sociaal werk en engageert zich met een nationaal actieplan om vrouwelijke genitale verminking terug te dringen. Dat plan voorziet in grondige opleiding voor gezondheidswerkers die in aanraking komen met getroffen vrouwen. Daarnaast wil ze ook werk maken van betere financiele ondersteuning voor middenveldorganisaties en onderzoekt ze of het mogelijk is om een verblijfsvergunning te verlenen aan de ouders van meisjes die in hun land het risico lopen op genitale verminking.
Dat laatste is volgens Buekenhout een essentiële aanvulling op de huidige wetgeving. ‘Vandaag kan een kind dat genitale verminking riskeert wel een verblijfsvergunning krijgen, terwijl die van de ouders afgewezen wordt. Mensen dreigen in een juridisch vacuüm terecht te komen terwijl ze hun kinderen willen beschermen. Daar moet een einde aan komen.’
‘Vandaag kan een kind dat genitale verminking riskeert wel een verblijfsvergunning krijgen, terwijl die van de ouders afgewezen wordt’
Lotte Buekenhout
Juriste bij GAMS