IJzeren Gordijn is terug en ligt nu pal aan de Russische grens
De Navo-landen tonen zich meer verenigd dan ooit tegen het Russische gevaar. De Amerikanen sturen meer troepen naar Europa en alles wijst erop dat de Navo permanente kazernes zal uitbouwen, dicht tegen Rusland.
Het is al dikwijls gezegd, maar de Navo-top maakt het nogmaals duidelijk: de Russische invasie in Oekraïne heeft het westerse militaire bondgenootschap meer dan ooit verenigd. Van dissonante stemmen was woensdag tijdens de bijeenkomst van de dertig staatshoofden en regeringsleiders geen sprake. In geen tijd werd het nieuwe strategische concept goedgekeurd en dat is helderder dan ooit: ‘Rusland vormt de grootste en meest directe bedreiging voor de veiligheid en de stabiliteit van het bondgenootschap.’
Dat bondgenootschap laat er geen twijfel over bestaan dat het ‘elke morzel grond’ van elke lidstaat zal verdedigen. Het beroemde artikel 5, dat de vorige Amerikaanse president Donald Trump nog ter discussie stelde, is ‘ijzersterk’, bevestigde president Joe Biden. Het betekent dat alle lidstaten – en zeker de VS – te hulp komen als een lidstaat aangevallen wordt. Dat moet vooral de drie Baltische staten meer gemoedsrust geven.
De Navo-landen laten het niet bij vrome beloftes. De militaire aanwezigheid aan de oostflank wordt substantieel opgedreven. Opnieuw lopen de Amerikanen voorop. Biden bevestigde dat er veel meer Amerikaanse troepen naar Europa komen. Polen krijgt een vaste Amerikaanse basis waar het vijfde legerkorps wordt gestationeerd. Warschau was hier al veel langer vragende partij voor, maar Trump hapte niet. Biden doet het wel en krijgt daarvoor veel lof van de Polen. ‘Op dit nieuws hebben we lang gewacht. Het maakt ons veel veiliger’, zei president Duda.
Turkije weer in de gratie
Ook Roemenië krijgt 5.000 Amerikaanse militairen extra. De VS sturen ook twee squadrons F35-gevechtsvliegtuigen naar het Verenigd Koninkrijk, luchtafweersystemen naar Duitsland en Italië en torpedobootjagers naar Spanje. En zelfs Turkije is weer in de gratie. Washington steunt de modernisering van de Turkse F16-vloot. Een bedankje voor president Erdogan die zijn verzet tegen de toetreding van Finland en Zweden opgaf.
De Amerikaanse militaire aanwezigheid op het Europese vasteland begint stilaan weer de contouren van de Koude Oorlog te krijgen. Het IJzeren Gordijn is terug, maar het ligt dit keer vlak tegen de Russische grens. Alles wijst erop dat de Navo permanente kazernes zal uitbouwen, dicht tegen Rusland. ‘Het is zo goed als zeker dat de voorlopige basis in het Roemeense Constanta zal evolueren naar een volwaardige kazerne’, zegt premier Alexander De Croo (Open VLD). Volgende week vraagt minister van Defensie Ludivine De Donder (PS) het licht op groen te zetten om geniesoldaten naar de havenstad te sturen. Vanaf eind juli moeten ze helpen bij dat project.
300.000 militairen
Ook de Baltische staten willen niets liever dan zulke permanente Navo-vestigingen. Daarmee verdwijnt de belofte van het bondgenootschap aan Rusland dit nooit te doen in de prullenmand. Die belofte dateert van 1997 en de tijden zijn fundamenteel veranderd. ‘Bij iedereen aan tafel is het besef gegroeid dat de Russische agressie alleen gestopt kan worden met wapens’, zegt De Croo. ‘Met sancties alleen zullen we het niet redden.’ Voor alle duidelijkheid: de wapenleveringen gaan naar Oekraïne. Ook president Volodimir Zelenski mocht nogmaals duidelijk maken hoe belangrijk die zijn.
Hij waarschuwde ook dat Ruslands ambities niet stoppen in Oekraïne. ‘Dit is geen oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Dit is een oorlog om de voorwaarden in Europa te mogen bepalen, om te bepalen hoe de toekomstige wereldorde zal zijn’, zei hij. Geld en wapens blijven nodig. De oorlog kost Oekraïne elke maand 5 miljard dollar. Navo-baas Jens Stoltenberg beloofde dat de steun van het bondgenootschap aan Oekraïne doorgaat zolang dat nodig is.
De Balten trekken zich vooral op aan het plan om 300.000 Navo-militairen in hoge staat van paraatheid te brengen. Ook die zullen vooral gebruikt worden om de oostflank te versterken. De Navo spreekt niet langer over ‘forward presence’ – de troepen die gewoon vooruitgeschoven zijn – maar over ‘forward defense’. Ze moeten heel snel ingezet kunnen worden.
Dat betekent niet dat ze allemaal permanent aan de Russische grens zullen staan, maar ze krijgen wel een specifieke opdracht, zodat ze meteen weten wat ze moeten doen. ‘De Balten kunnen hiermee leven’, zegt De Croo. Voor ons land zal dat waarschijnlijk betekenen dat we missies die we nu al doen in Litouwen en Roemenië langer kunnen volhouden.
De Navo laat er geen twijfel over bestaan dat het ‘elke morzel grond’ van elke lidstaat zal verdedigen
Rusland wou deze week indruk maken. Met een volley van zestig tot tachtig langeafstandsraketten op diverse Oekraïense steden stuurde het in de nacht van zaterdag op zondag een boodschap naar de weerbarstige Oekraïners, en ook naar de internationale leiders op de G7-top in Duitsland en de Navotop in Madrid. Volgens het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, was het weken geleden dat er zo’n omvangrijke luchtaanvallen plaatsvonden. En dan moest de dodelijke raketaanval op het winkelcentrum van Krementsjoek nog komen.
Ondanks dat vertoon van dodelijke slagkracht omschreven de Britse inlichtingendiensten het Russische leger dinsdag vreemd genoeg als ‘increasingly hollowed out’. ‘Zij aanvaarden een lager niveau van gevechtsefficiëntie, dat onhoudbaar zal zijn op langere termijn’, aldus de Britten. Rusland claimt immers dat een wapenopslagplaats vlak naast het winkelcentrum het eigenlijke doelwit was. Maar de aanval werd uitgevoerd met twee oude Kh-22-raketten, afgevuurd door een Tupolev22M-bommenwerper.
Die raketten werden in 1962 ontwikkeld om schepen uit te schakelen. De tuigen zijn dus veel minder precies dan moderne Russische IskanderM-raketten. Precisie staat al lang niet meer in het woordenboek van Moskou. ‘Dit toont hoe de Russen krampachtig proberen om kritische Oekraïense structuren voor opslag of bevoorrading te treffen. Alleen hebben zij geen precisiemunitie meer’, zegt een actieve Belgische topmilitair. ‘Dit zal met andere woorden nog gebeuren.’
2.000 precisie-raketten
In vier maanden oorlog heeft Rusland al 2.800 langeafstandsraketten afgevuurd, waarvan liefst 140 in de laatste vijf dagen. Mogelijk heeft Moskou daarmee 80 tot 90 procent van zijn rakettenarsenaal verschoten. Ondanks die dure operatie zijn de drie grote steden – Kiev, Charkov en Odessa – allerminst in Russische handen.
Door de internationale sancties ontbreekt het Rusland bovendien aan de hoogtechnologische componenten om nieuwe precisie-raketten te maken. Er deden de voorbije week alweer videobeelden de ronde van enkele raketten die meteen na de lancering spectaculair ontploften.
Een antwoord bieden op de raketaanvallen is moeilijk. Er wordt gesproken over Amerikaanse leveringen van het Noorse Nasams-antiraketsysteem of Patriotafweersystemen, maar volgens experten kan zo’n hoogwaardig raketschild – het Nasams-systeem wordt gebruikt voor de bescherming van het Witte Huis – maar effectief zijn voor de verdediging van beperkte oppervlaktes. Door de grootte van Oekraïne is er geen raketschild dat de vele steden en stadjes in het land echt veilig kan houden.
Door de grootte van Oekraïne is er geen raketschild dat de vele steden en stadjes in het land echt veilig kan houden