Als de temperaturen stijgen, verhitten de gemoederen
Verstrengingen worden de regel op Vlaamse openluchtzwemplekken. In de Gentse Blaarmeersen probeert men de vrede te bewaren met ‘sfeerbeheer’.
Terwijl de temperaturen omhoogschieten en de schoolbanken leegstromen, lopen de Vlaamse openluchtzwemplekken vol. De afgelopen weken is daar na verschillende opstootjes en vechtpartijen diep nagedacht over hoe ze het zomerseizoen zullen aanpakken. De reservatietools van de voorbije coronazomers worden van onder het stof gehaald, identiteitscontroles zijn standaard, er zijn afspraken met lokale politiezones en de treinen vanuit de grootsteden worden goed in de gaten gehouden.
De Blaarmeersen in Gent kwam al vroeg centraal te staan in het debat over hoe recreatiedomeinen met conflicten moeten omgaan. Nog voor de opening van het zwemseizoen was er al sprake van incidenten aan, of onderweg naar, het Gentse strand. ‘Problemen doen zich vooral voor in de aanloop naar de zomervakantie’, zegt Bruno Pessendorfer, woordvoerder van Farys, dat de Blaarmeersen uitbaat. Het wordt steeds vroeger in het jaar steeds warmer.
Gentse Feesten
Farys en Stad Gent kiezen voor een gemengde benadering. Aan de ene kant een strenge aanpak: een hek rond het zwemgedeelte, identiteitscontroles, een beperkt aantal plaatsen (4.500 per dag), camera’s voor crowdcontrol en toegangsgeld voor niet-Gentenaren.
Veel conflicten vinden niet plaats aan de zwemplekken zelf, maar op weg ernaartoe of naar huis. Door incidenten op het openbaar vervoer zijn er politie-escortes voor bussen die vanuit het Sint-Pietersstation. Securail en de spoorwegpolitie brengen de lokale politie op de hoogte als er uit andere steden grote groepen naar Gent vertrekken.
Daarnaast wil Farys inzetten op een goede sfeer in de Blaarmeersen zelf. ‘Muziek bij de ingang, en de kleuren van de signalisatie geven aan dat dit een plek is om een leuke tijd te beleven, niets anders’, aldus Pessendorfer.
Getrainde, dikwijls jonge mensen met heel diverse achtergronden doen aan sfeerbeheer: zij maken bezoekers wegwijs en gaan in gesprek met wie overlast veroorzaakt. Sfeerbeheer werkte al goed op drukke plekken tijdens de Gentse Feesten, zoals op de Vlasmarkt. ‘Wij treden alle mensen tegemoet een glimlach’, zegt Adriaan Doutrepont van Flow, dat sfeerbeheer doet in de Blaarmeersen. ‘We staan dicht bij de jongeren en kunnen veel onnozelheden verhelpen voordat ze escaleren.’ Als het dan toch nog misgaat, wordt de security of de politie erbij gehaald.
Plaatsverbod en zwarte lijst
De Blaarmeersen is niet de enige populaire zwemplek in Vlaanderen. Ook De Nekker in Mechelen lijdt onder zijn succes. Beide zwemvijvers zijn niet al te ver van
Bruno Pessendorfer
Brussel, dat al jaren kampt met een tekort aan opties om verkoeling te zoeken. Beide zwemvijvers zijn ook vlot met het openbaar vervoer te bereiken.
Een trein richting Brussel moest vorige week geschrapt worden omdat verscheidene mensen weigerden hun ticket te tonen. De conductrice voelde zich niet veilig en de lokale politie kwam ter plekke. Volgens provinciaal gedeputeerde Mireille Colson (N-VA), die verantwoordelijk is voor het recreatiedomein, is repressie de enige oplossing: ‘Sfeerbeheer is goed in normale tijden. Maar als er problemen zijn werkt alleen repressie.’ Wie binnen wil, moet reserveren, het maximale aantal bezoekers is teruggebracht naar 3.000 en er is een beperking voor grote groepen.
Voor De Nekker zijn er nu al minstens acht plaatsverboden uitgesproken en Colson pleit voor de invoer van een zwarte lijst voor recreatiedomeinen, vergelijkbaar met een stadionverbod voor voetbalhooligans. De zwarte lijsten worden fel bekritiseerd door juristen en jongerenorganisaties. De vrees bestaat dat mensen die nooit veroordeeld zijn, preventief de toemet gang tot een recreatiedomein worden ontzegd op basis van dubieuze informatie.
Cultuuroorlog
Colson wijst uitdrukkelijk naar Brusselse jongeren: ‘Ons domein wordt ons afgepakt door een aantal mensen in het Brusselse. Een paar Marokkaanse jongeren verpesten het voor iedereen.’ Op de vraag waar die informatie over de identiteit van de amokmakers vandaan komt, wijst zij naar de lokale politie. Die zou een goed beeld hebben van ‘een groep jongeren’ die de boel op stelten zet. De politie wil dat niet bevestigen: ‘Wij kunnen geen commentaar geven op een lopend onderzoek’.
Het relaas van Colson kadert in een politieke tendens om de problemen in de recreatiedomeinen en zwemplekken in te zetten in een breder cultureel debat. In 2007 al veroorzaakte het verbod op lange zwemshorts en bermudazwembroeken in het openluchtzwembad in Huizingen consternatie. Dat zou om hygiënische redenen zijn ingevoerd, maar al snel rezen er vragen over indirecte discriminatie. Toenmalig schepen Leen Luyckfasseel-d’Hooge (CD&V) merkte in De Morgen op dat ‘allochtone jongeren zich te bloot voelen in een gewone zwembroek’. Burgemeester Hugo Casaer (CD&V) benadrukte de hygiënische motivatie, maar vond het ‘neveneffect wel mooi meegenomen’. ‘Het is bijzonder frustrerend om te zien dat Brusselse snel-Belgjongeren zich hier komen ontspannen en overlast veroorzaken.’
Onder meer het Netepark in Herentals en De Warande in Wetteren hebben sinds 2013 dezelfde kledingregel.
Het verhaal over de ‘problematische Brusselaars’ kunnen ze in Gent niet bevestigen. De Gentse politie zegt dat de identiteit van de amokmakers in de Blaarmeersen nog het voorwerp is van onderzoek. Zowel de sfeerbeheerders van Flow als de woordvoerder van Farys zeggen dat de problemen complexer zijn en je de schuld niet bij de Brusselaars kunt leggen. ‘Het is waar dat we merken dat onze populariteit in Brussel is toegenomen,’ zegt Bruno Pessendorfer, ‘maar er wordt in de media ook veel poeha gemaakt over incidenten die of nooit hebben plaatsgevonden, of veel minder ernstig zijn dan wat je de dag nadien kunt lezen in de kranten. Hoe warmer het wordt, hoe verhitter het debat.’
Ook bij Flow zijn ze duidelijk: ‘99,9 procent van de mensen die de Blaarmeersen bezoekt, luistert als wij hen aanspreken. Er zijn zeker conflicten, maar die zijn er met iedereen. Zowel volwassenen als jongeren, Brusselaars als Gentenaars kunnen zich misdragen.’
‘Er wordt veel poeha gemaakt over incidenten die of nooit hebben plaatsgevonden, of veel minder ernstig zijn dan wat je een dag later kunt lezen in de kranten’ woordvoerder Farys