Ook Poetinaanhangers hebben genoeg van ‘leugens van top tot onder’
De Russische nederlaag in de stad Lyman, vlak na de feestelijke ‘annexatieviering’ vrijdag in Moskou, brengt alweer een klap toe aan het moreel van de Russen. Ook notoire Poetin-spreekbuizen vinden nog weinig excuses voor het militaire falen in Oekraïne.
De prijs voor de scherpste criticus op de Russische televisie ging zaterdagavond naar politicoloog Maxim Joesin. In de talkshow Mesto Vstretsji op zender NTV zei Joesin dat ‘het moeilijk is te discussiëren met dromers die in hun eigen wereld leven’. ‘Ik kan me geen precedent in de wereldgeschiedenis herinneren waar territoria in een land worden opgenomen zonder dat het die gebieden controleert’, aldus Joesin.
Daarmee verwees hij naar de annexatie van vier Oekraïense provincies – Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson – die vrijdag werd uitgeroepen door president Vladimir Poetin (DS 30 september). Grote delen van drie van die provincies zijn immers nog altijd, of opnieuw, in Oekraïense handen. Bovendien is het Oekraïense leger nog altijd met een opmars bezig, zoals de val van het stadje Lyman in de provincie Donetsk zaterdag bewees.
Houwdegen Goeroeljov
‘Vraag het iedereen hier, tenminste als ze in de make-up-kamer zitten’, wees Joesin naar zijn panelgenoten. ‘Iedereen zal, denk ik, eerlijk toegeven dat ze niet weten of de huidige mobilisatie ons helpt om de militaire situatie te veranderen of niet.’ Joesin verwees ook naar de grote stad Zaporizja, met 700.000 inwoners, die zelfs nooit door het Russische leger werd bedreigd. ‘Sommigen zeggen nu gemakkelijk: “Na de bevrijding van Zaporizja.” Ja, probeer die stad met 700.000 inwoners maar eens te bevrijden, zoals de dingen nu gaan.’
Het is niet uitzonderlijk dat op de Russische televisie wat meer stoom mag worden afgeblazen na een serieuze tegenvaller. Wel is het doorgaans de bedoeling dat die kritiek wordt gepareerd of gerelativeerd door andere sprekers. Nu was het in Moskou ver zoeken naar een geloofwaardig tegenantwoord.
Ook een ‘gebruikelijke houwdegen’ zoals Andrej Goeroeljov, oudtopgeneraal en nu parlementslid, liet zich zaterdag gaan in de radioshow Soebotni Mardan. ‘Vanuit militair standpunt kan ik de nederlaag in Lyman niet uitleggen’, zei hij bot. ‘De wijdverbreide leugens zijn het probleem’, aldus Goeroeljov. ‘Dat systeem gaat van de top naar beneden.’
Daarmee viel de oud-generaal niet expliciet president Poetin aan, want hij vermeldde het ministerie van Defensie – slechts een trapje lager dan het Kremlin. De beruchte Tsjetsjeense leider Ramzan Kadirov zocht dan weer een zondebok in kolonel-generaal Alexander Lapin, die volgens Kadirov ter plaatse verantwoordelijk was voor de val van Lyman. Het militaire blogkanaal Rybar noteerde dat alle interne discussies alvast één ding gemeen hadden, namelijk kritiek op ‘jaren van “succesvolle rapporten”’.
Oekraïense ‘slimmigheid’
Poetins Rusland heeft, kortom, zichzelf iets wijsgemaakt. Lyman is nochtans maar een stadje dat voor de Russische invasie van 24 februa
zo’n 25.000 inwoners telde. Wat maakt deze nederlaag dan zo bijzonder in de ogen van Moskou?
Sinds de zomer is de Russische opmars in het ‘onbestaande’ Oekraïne gestokt, terwijl het aanvankelijke grootse plan om de hoofdstad Kiev te veroveren al in het voorjaar moest worden opgegeven. Eind augustus ging het Oekraïense leger in de tegenaanval in de zuidelijke provincie Cherson. Daar liet Moskou zware versterkingen aanrukken, die de facto klem kwamen te zitten aan de verkeerde oever van de brede rivier Dnjepr. Een week later begon Oekraïne tegelijk een offensief aan het andere uiteinde van de frontlijn, in de noordoostelijke provincie Charkov.
In amper een week tijd walste het Oekraïense leger daar doorheen de Russische frontlijnen en veroverde het strategische stadjes als Koepjansk en Izjoem. Toen al stuurde die blitzaanval schokgolven doorheen het Russische propaganda-apparaat en dwong hij president Poetin om een gedeeltelijke – en erg onpopulaire – mobilisatie van honderdduizenden bijkomende rekruten uit te roepen. De inzet daarvan én een betere micro-organisatie van de militaire operaties door Poetin zelf moesten soelaas brengen.
Met de bevrijding van Lyman toont het Oekraïense leger dat Rusland voorlopig geen antwoord vindt op de complexe militaire operaties die Kiev blijft volhouden. Daarbij leggen raketten eerst de Russische logistiek plat, daarna volgen geen frontale aanvallen maar flankbewegingen waarmee Russische troepen worden omsingeld. Het ‘Charkov-offensief’ van september kon in Moskou nog worden uitgelegd als een Oekraiense slimmigheid, zelfs een ‘stunt’, in een gebied waar ervaren Russische troepen dungezaaid waren. Lyman werd daarentegen verdedigd door een sterke troepenmacht van zo’n vijfduizend soldari ten en moest standhouden. Hoeveel Russen zijn omgekomen, gevangengenomen of konden ontsnappen, is voorlopig onduidelijk.
Slechte show
Het Oekraïense leger stoomde gisteren alvast verder op naar het stadje Kreminna, in de naburige provincie Loehansk. Daarmee is Oekraïne dan opnieuw aanwezig in alle vier de provincies die Poetin vrijdag ‘voor altijd’ bij Rusland voegde. De schijnreferenda in die vier regio’s, vorige week, werden internationaal al gezien als een slechte show. Na de val van Lyman oogt ook Poetins feestelijke ‘annexatieviering’ in Moskou van vrijdag erg pover.
‘Ik kan me geen precedent in de wereldgeschiedenis herinneren waar territoria in een land worden opgenomen zonder dat het die gebieden controleert’
Maxim Joesin Russische politicoloog in de talkshow Mesto Vstretsji op NTV
Dat het Kremlin nu plots de handdoek in de ring zou werpen, verwacht niemand. ‘De nederlaag rond Lyman duidt ook aan dat president Poetin de verdediging van de provincie Loehansk niet langer als een prioriteit beschouwt’, meent het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW). ‘De voorkeur gaat nu naar het volhouden van de bezetting van gebieden in zuidelijk Oekraïne.’
Niet toevallig dreef Oekraïne zaterdag ook zijn aanvallen weer op in de zuidelijke provincie Cherson. Ook daar waarschuwden Russische militaire Telegram-kanalen gisteravond voor een ‘zware situatie’. ‘Het is te vroeg om te spreken over een verlies van controle over de divisies of een ongeorganiseerde terugtrekking’, meldde ‘adjudant Ptitsjkin’ via Telegram. ‘Maar als in de komende uren geen actie wordt ondernomen, kan de situatie omslaan in een catastrofe.’