‘Mensen zonder diabetes, laat dit medicijn staan’

Het geneesmiddel Ozempic is populair bij wie wil afvallen. Maar daardoor raakt de voorraad op voor diabetici, die het middel nodig hebben om gezond te blijven.

‘Via deze groep mag geen medicatie verhandeld worden’, waarschuwen meerdere Facebookgroepen die gewijd zijn aan Ozempic. Ozempic is de commerciële naam van semaglutide, dat type 2-diabetici helpt om hun suikerspiegel onder controle te houden. Niet dat er voor diabetici een zwarte markt bestaat op Facebook – zij krijgen Ozempic terugbetaald. Maar het geneesmiddel is ook enorm populair bij mensen die willen afvallen. Het is daarvoor in Europa niet goedgekeurd, maar artsen kunnen het wel voorschrijven aan patiënten met obesitas. Met tekorten tot gevolg.

‘In de Verenigde Staten is Ozempic wel al goedgekeurd voor de behandeling van obesitas’, zegt Robert Hilbrands van de Diabeteskliniek (UZ Brussel), die dagelijks zo’n honderd patiënten ontvangt. ‘Op drie maanden kun je vijf tot tien kilogram afvallen. Het effect duurt wel maar zolang je het middel neemt. Verander je verder niets aan je levensstijl, dan komen de kilo’s er makkelijk weer bij.’

Ozempic is een ‘GLP-1-agonist’, die een lichaamseigen hormoon nadoet. Patiënten zetten een keer per week met een prik in de buik met een pen. ‘Bij mensen met diabetes type 2 stimuleert Ozempic de pancreas om meer insuline aan te maken. Dat leidt tot een daling van de suikerwaarden en houdt die stabiel. Een belangrijke bijwerking is dat de eetlust vermindert en de patiënt sneller verzadigd is, met aanzienlijk gewichtsverlies

RobertHilbrandstot gevolg. Dat is nuttig bij heel wat patiënten met diabetes type 2, maar maakt het medicijn dus ook populair bij mensen met obesitas. Zij zetten gemiddeld ook een hogere dosis’, zegt Hilbrands.

Belang in toekomst

Door dat ‘off-label’ gebruik is het middel niet altijd beschikbaar. ‘De pennen waarmee de dosis wordt ingespoten gaan een maand mee, maar je moet er natuurlijk wel nieuwe in huis kunnen halen. Soms moeten patiënten verschillende apothekers afgaan om nog pennen te vinden’, zegt Hilbrands.

De moeilijke beschikbaarheid houdt al maanden aan. Begin augustus riep de Diabetes Liga nog op het middel voor te behouden aan de behandeling van diabetes.

en bekijken op welke manier we die kunnen blokkeren’, zegt afgevaardigd bestuurder Bart Van Bree.

‘Soms moeten patiënten meerdere apothekers afgaan om hun medicijn nog te vinden’

Op de website van het geneesmiddelenagentschap FAGG valt te lezen dat de voorraad Ozempic zo laag is dat naar alternatieven gegrepen moet worden. Die zijn er wel, maar artsen verkiezen altijd om de huidige therapie voort te zetten.

‘Als een patiënt stopt met de behandeling, dan vermindert de controle op de suikerspiegel. Hoe langer die slecht geregeld is, hoe hoger de kans op schade’, waarschuwt Hilbrands. Op lange termijn tast diabetes de kleine bloedvaten aan van ogen, nieren, zenuwen, maar ook grote bloedvaten zoals het hart en de hersenen.

In ons land zijn er zo’n 600.000 mensen met diabetes, bij 90 procent van hen gaat het om type 2. Als patienten te lang stoppen met hun behandeling, dan moet hun lichaam ook weer wennen aan het middel. ‘Ook mensen met obesitas moeten met de laagste dosis beginnen en dan opbouwen. Net die kleinste dosissen zijn het moeilijkst beschikbaar.’

Volgens Hilbrands zou fabrikant Novo Nordisk zijn productie opschroeven, waardoor de situatie begin volgend jaar zou verbeteren. Novo Nordisk was zondag niet bereikbaar voor commentaar.

Het hoofd van de Diabeteskliniek pleit er intussen voor Ozempic alleen voor te schrijven voor de vergunde indicatie, diabetes dus. ‘Ik begrijp de vraag van mensen die willen afvallen. In de toekomst zal dit soort geneesmiddelen voor hen veel betekenen, maar nu wil ik toch vragen dat ze wachten tot er voldoende beschikbaarheid is.’

Hoofd Diabeteskliniek UZ Brussel