Kremlin weet zelf niet goed waar nieuwe grenzen Rusland liggen

Terwijl Rusland zware klappen krijgt aan het front, roept de woordvoerder van het Kremlin op ‘minder emotioneel’ te reageren en niet zomaar met een kernaanval te dreigen. Zelfs de annexatie van Oekraïense provincies wordt plots wat gerelativeerd.

Een video van zondag toont een Russische trein in het diepe centrum van het land, naar verluidt met troepen gespecialiseerd in nucleaire oorlogsvoering. Verder zijn er geruchten dat Moskou een onderzeeër heeft laten uitvaren die mogelijk een nucleaire test gaat uitvoeren in de hoge noordelijke Karazee. Dat zou dan moeten gelden als een ‘nucleaire waarschuwing’ voor Oekraïne en het Westen.

Tegelijk leek Kremlin-woordvoerder Dimitri Peskov (54) gisteren de gemoederen te willen bedaren. ‘Dit is een erg emotioneel moment’, zei Peskov gisteren in een telefoongesprek met journalisten, verwijzend naar de Oekraïense successen op het slagveld. ‘Zelfs op moeilijke momenten moeten emoties buiten politieke beoordelingen worden gehouden.’ Hij pleitte voor ‘evenwichtige, objectieve evaluaties’.

Peskov is een voormalige carrièrediplomaat die al sinds 2012 woordvoerder is van president Poetin. Ongetwijfeld sprak hij ook maandag dus in naam van zijn werkgever. Concreet ging Peskov in op twee heikele actuele thema’s, die met elkaar zijn verbonden. Waar liggen de grenzen van Rusland, nu president Poetin vrijdag een grote ‘annexatieshow’ voor de inlijving van vier Oekraïense provincies heeft gehouden? En kan Moskou ook kernwapens inzetten als die nieuwe ‘Russische’ grenzen worden ‘bedreigd’ door de wettelijke eigenaar, Oekraïne?

Poetin verwees zelf in zijn toespraak op het Rode Plein, vrijdag, naar het ‘precedent’ van de Amerikaanse nucleaire aanval op Hiroshicompliceerder ma, 77 jaar geleden. Zijn Tsjetsjeense vazal Ramzan Kadirov riep zaterdag, nadat Oekraïne het strategische stadje Lyman had heroverd, op tot het inzetten van ‘kleine’ tactische kernbommen in Oekraïne. Nu krijgt Kadirov van het Kremlin, bij monde van Peskov, blijkbaar een tikje op de vingers. ‘De hoofden van de regio’s hebben het recht hun mening te zeggen’, zei Peskov, maar aan de ‘relevante nucleaire doctrine’ is niets veranderd.

Wat die doctrine in Moskou precies inhoudt, zeker inzake ‘kleine’ kernwapens, is niet altijd even duidelijk. In maart zei Peskov nog aan CNN dat een ‘existentiële bedreiging’ een aanval met nucleaire wapens kan uitlokken. Aangezien niemand opmarcheert naar Moskou of Sint-Petersburg, is het internationaal moeilijk te verkopen dat Rusland in zijn bestaan wordt bedreigd.

Ook Oekraïne wil alleen zijn internationaal erkende grenzen terug, het legt geen claim op Russische gebieden daarbuiten. Wel is die discussie door opeenvolgende Russische militaire operaties ge

geworden. In 2014 lijfde Moskou al het Krim-schiereiland in. Vrijdag voegde Poetin daar met zijn handtekening de Oekraiense provincies Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson aan toe.

Die annexatie lijkt zowel overhaast als enigszins absurd. Oekraïne controleert immers nog altijd, of opnieuw, grote delen van drie van die vier provincies. ‘Ik kan me geen precedent in de wereldgeschiedenis herinneren waar territoria in een land worden opgenomen zonder dat het die gebieden controleert’, stelde politicoloog Maxim Joesin zaterdagavond in een Russische talkshow (DS 3 oktober).

Kremlin-woordvoerder Peskov relativeerde gisteren zelfs die annexatie. Die geldt al voor de provincies Donetsk en Loehansk, zei hij, maar ‘in de regio’s Cherson en Zaporizja is nog overleg nodig met de inwoners’. Luttele dagen na Poetins grote ‘annexatieshow’ weet het Kremlin dus zelf nog niet waar de nieuwe, zelfverklaarde grenzen van Rusland liggen. Wat het ‘overleg met de inwoners’ moet inhouden, is evenmin duidelijk. Vorige week hield Rusland al openlijk gemanipuleerde ‘referenda’ in die gebieden.

‘De hoofden van de regio’s hebben het recht hun mening te zeggen, maar aan de relevante nucleaire doctrine is niets veranderd’

Dimitri Peskov

woordvoerder Kremlin

‘Hang de clown niet uit’

Zeker is wel dat Oekraïne intussen gestaag verder grondgebied verovert, zowel in het noordoosten van het land als in de zuidelijke provincie Cherson. Russische troepen werden daar in twee dagen twintig kilometer teruggedreven tot het stadje Doedtsjani. Op Russische militaire blogs wordt de toon steeds bozer. ‘Stuur nieuwe tanks, luchtafweer, verdomde raketten en stop met de clown uit te hangen’, schreef het militaire Telegram-kanaal ‘Het Dertiende’ gisteren.

Ook de Kremlin-spreekbuizen in de Russische media geven nu kritiek op de militaire situatie, en zelfs op de aanhoudende goednieuwsshow van het ministerie van Defensie. ‘We zijn zeer bezorgd, erg ontdaan’, zei Margarita Simonjan, hoofdredactrice van Russia Today, zondag in de talkshow van de beruchte host Vladimir Solovjev. ‘Ik wou zelfs niet naar hier komen, omdat rouwen en panikeren alleen de vijand zou helpen.’