Verkiezingen halen Bosnië niet uit greep van etnische politiek
De Bosnische verkiezingen brachten enkele overwinningen voor gematigde oppositiekandidaten, maar de deelparlementen blijven in de greep van etnische machtspartijen die voor stagnatie en corruptie staan.
Bosnië en Herzegovina verkeert al langer in een toestand van politieke crisis en de verkiezingen van zondag brachten weinig soelaas. Slechts de helft van de stemgerechtigden daagde op. Gematigde oppositiekandidaten haalden enkele overwinningen, maar de verschillende parlementen blijven in de greep van etnische machtspartijen die het Balkanland in een toestand van stagnatie houden.
De Bosnische politiek wordt begrensd door het verdrag van Dayton uit 1995. Dat maakte een einde aan de oorlog, maar verdeelde het land ook in een door Bosniakken (Bosnische moslims) en Kroaten gedomineerde Federatie, en een Servische Republiek, de Republika Srpska. Boven die constructie staat een driekoppig landspresidium waarin steeds een afgevaardigde van de Bosniakken, de Kroaten en Serviërs moet zitten. Die structuur, aangevuld met een systeem van etnische quota en grendels, houdt een beladen vrede in stand, maar verankerde ook etnische scheidingslijnen, cliëntelisme en sociale malaise.
Zondag kozen de Bosniërs de drie leden van dat presidium, de leden van het federale parlement en de parlementen van de twee deelstaten. In de Federatie werden ook regionale verkiezingen gehouden.
Aan Servische zijde werd de overwinning over de hele lijn opgeeist door politici die de bestaande toestand belichamen. In de Republika Srpska haalde Milorad Dodik volgens de kiescommissie 48 procent van de stemmen. Dodik is een pro-Russische en antiwesterse ultranationalist wiens corruptie hem Amerikaanse sancties opleverde. Zijn Servisch-separatistische discours zet de spanningen in Bosnië al geruime tijd op scherp. Dodik zetelde de afgelopen jaren in het landspresidium, maar deed nu een gooi naar het leiderschap van de Republika Srpska, een functie die hij al twee keer eerder bekleedde.
Dodiks uitdager Jelena Trivic, evenmin een gematigde politica, won volgens de kiescommissie ongeveer 42 procent, maar betwistte dat resultaat. Haar partij belegde maandag een persconferentie waarin ze Dodik beschuldigde van kiesfraude. In het staatspresidium ging het Servische zitje intussen naar Dodiks partijgenote, Zeljka Cvijanovic. Zij zal de eerste vrouw worden die in de driekoppige raad zetelt.
Buitenlandse interventie
De Bosniakken zullen in het staatspresidium vertegenwoordigd worden door de centrumlinkse Denis Becirovic. Die profileert zich als voorstander van meer democratie en minder etnische gerichte politiek. Hij versloeg zittend presidiumlid Bakir Izetbegovic, de leider van de Partij voor Democratische Actie (SDA). Izetbegovic ligt onder vuur omdat hij corrupte politieke bondgenoten een hand boven het hoofd zou houden. In het parlement blijft zijn SDA, een machtspartij bij uitstek, wel sterk.
Aan Kroatische zijde ging de presidiumzetel naar Zeljko Komsic. Ook hij is geen etnische hardliner, maar geniet deels de steun van Bosniakken. Dat is al langer een doorn in het oog van nationalistische Kroaten in Bosnië én van hun bondgenoten in Zagreb. Een aanpassing van de kiesregels zal de invloed van Bosniakken op de ‘Kroatische’ zetel in de toekomst doen afnemen.
Die aanpassing maakt deel uit van een pakket wijzigingen aan het kiessysteem en de grondwet die Hoge Vertegenwoordiger Christian Schmidt zondag afkondigde na het sluiten van de stembussen. De Hoge Vertegenwoordiger treedt op als internationale machtsfactor in Bosnië, die moet waken over het naleven van de Dayton-vredesakkoorden.
Schmidt hakte de knoop door nadat Bosnische politici het niet eens waren geraakt over de wetswijzigingen. De manier waarop die buitenlandse interventie plaatsvond, leverde al kritiek op. Ongeacht
De Servische separatist Milorad Dodik haalde in de Republika Srpska zo’n 48 procent van de stemmen
de inhoud, twitterde Florian Bieber, directeur van het Centrum voor Zuidoost-Europese Studies aan de Universiteit van Graz, ‘is het opleggen van wijzigingen aan de kieswet en de federale grondwet op de verkiezingsavond zeer problematisch’.
Ondanks de aanzienlijke spanningen, de oplopende inflatie en berichten over de destabiliserende rol van Moskou in de regio, verwacht politiek analist Ivana Maric van de Universiteit van Sarajevo niet dat Dodik of andere etnische leiders binnenkort nieuw geweld zullen uitlokken. Gezien hun macht en rijkdom hebben die leiders ‘het meest te verliezen’ bij geweld, verklaarde Maric aan persbureau Associated Press. ‘Nationalisme is slechts een rookgordijn dat ze gebruiken om hun criminele activiteiten te verbergen. Helaas is het volk opnieuw in die val getrapt.’