Voorbij first things first

First things first, zeg ik weleens tegen mezelf, als ik een berg werk voor me zie opdoemen. Even focussen op wat eerst moet gebeuren en de rest mentaal op pauze proberen te zetten. First things first geldt ook als onverwachte zaken de agenda doorkruisen. De dochter is ziek, dus stel ik het afspraakje met een vriendin uit tot een beter moment. Soms biedt first things first beschutting tegen een wereld die overweldigend kan zijn. De klimaatcrisis, oorlogen, stijgende energiekosten … Tegenover de omvang en onvoorspelbaarheid van dergelijke fenomenen is het soms veilig schuilen in de first things first-logica. Even focussen op het huwelijk van een familielid en niet denken aan de onzekere wereld.

Beschutting zoeken in het vertrouwde als het buiten stormt, is des mensen. Het helpt ons mentaal en soms ook praktisch om met uitdagingen om te gaan. Het wordt pas een probleem als we blijven hangen in first things first. Dat ik vandaag mijn energiefactuur nog kan betalen (ik prijs me

Als de wereld in brand staat, is het een illusie te denken dat je niet hoeft te blussen tot het vuur aan je voordeur komt

gelukkig), mag me er niet van weerhouden na te denken over het duurzaam terugschroeven van mijn energiegebruik. Anders kom ik vroeg of laat toch in de problemen. Wat geldt voor mijn persoonlijke situatie, gaat des te meer op voor de samenleving en de wereld. Helaas sluiten onze beleidsmakers zich als geen ander op in een first things first-logica. Jarenlang negeerden ze rapporten over de nakende klimaatcrisis. Maatregelen moesten vooral ‘realistisch’ zijn. Hoe onrealistisch dat werkelijk was, is al gebleken uit de verwoestende overstromingen, droogtes en hittegolven in eigen land. Met een écht realistisch beleid hadden we nu verder gestaan in de energietransitie, met een heel ander economisch en misschien zelfs geopolitiek plaatje. First things first komt ook al te vaak neer op ‘ikke, ikke ikke en de rest kan stikken’. Dat zagen we in de concurrentie om de corona-vaccins. Hoewel het van meet af aan duidelijk was dat we pas veilig zijn als iedereen veilig is, zagen we in de praktijk vooral vaccin-egoisme. Hetzelfde verhaal herhaalt zich nu in de strijd om energie, waar tussen landen het recht van de sterkste geldt. Ten koste van iedereen, maar vooral van de landen en huishoudens die het minst diep in de buidel kunnen tasten. Hoe noodzakelijk het soms ook kan lijken om first things first te doen, uiteindelijk is het die strategie die ons gebracht heeft waar we nu staan: van de ene crisis in de andere. Als de wereld in brand staat, is het een illusie te denken dat je niet hoeft te blussen tot het vuur aan je voordeur komt. We hebben

beleid nodig dat de hele brand blust én de volgende brand voorkomt.